آیا تا به حال فکر کرده اید که دقیقاً چه چیزهایی باید روی یک برگه سفته نوشته شده باشد تا از نظر قانونی معتبر حساب شود؟
در ایران، برای کارهای مختلفی مثل ضمانت کردن موقع استخدام در یک شرکت، گرفتن وام از بانک یا حتی به عنوان تضمین پرداخت بدهی بین دو نفر، خیلی وقت ها از سفته استفاده می شود.
سفته در واقع یک نوع سند تجاری و تعهدنامه است. کسی که سفته را صادر می کند تعهد می دهد که مبلغ مشخصی پول را در یک تاریخ معین (یا هر وقت که طرف مقابل درخواست کرد) به کسی که سفته به نام اوست یا به هر کسی که او معرفی کند، بپردازد.
به زبان خیلی ساده، سفته مثل یک قول کتبی برای پرداخت پول است. دارنده سفته می تواند با پشت نویسی آن را به دیگری منتقل کند و اگر صادرکننده در موعد مقرر وجه سفته را پرداخت نکند، دارنده می تواند بدون نیاز به طی مراحل طولانی دادگاه، از طریق اجرای ثبت اسناد برای وصول آن اقدام کند. طبق قانون، مهلت قانونی برای پیگیری حقوقی سفته، سه سال از تاریخ سررسید آن است و پس از این مدت، حق اقامه دعوی از بین می رود، مگر اینکه قبل از آن اقدام قانونی صورت گرفته باشد.
آشنایی با قوانین و نکات مربوط به سفته می تواند جلوی خیلی از دردسرهای احتمالی را بگیرد. در این نوشته آموزشگاه فن آموزان به بررسی این سند مالی از نظر قانون پرداخته و نکات قانونی مرتبط با آن را برای شما توضیح خواهیم داد.
آموزشگاه فن اموزان دوره های تخصصی آموزش حسابداری از جمله دوره آموزش حسابداری مالیاتی و آموزش نرم افزارهای حسابداری را از صفر تا صد با ارائه مدرک فنی حرفه ای و بصورت پروژه محور برگزار می کند. برای مشاهده جزئیات بیشتر روی تصویر زیر کلیک نمایید.
یک سفته در در چه شرایطی معتبر است؟
سفته به عنوان یکی از اسناد تجاری مهم، زمانی از اعتبار قانونی کامل برخوردار است که شرایط شکلی و ماهوی خاصی را دارا باشد. اعتبار این سند تابع الزامات قانونی مشخصی است که در قانون تجارت ایران به دقت تبیین شده است.
شرایط اعتبار سفته بر اساس قانون تجارت
ماده 308 قانون تجارت ایران شرایط اساسی اعتبار سفته را به شرح زیر مشخص کرده است:
- درج کلمه سفته یا فته طلب: سند باید به صراحت به عنوان سفته مشخص شود.
- تاریخ تحریر: سفته باید دارای تاریخ صدور باشد که به روز، ماه و سال نوشته شود.
- مبلغ معین: مبلغ سفته باید به صورت مشخص و معلوم و ترجیحاً به عدد و حروف قید شود.
- نام گیرنده وجه (دارنده): نام شخصی که وجه سفته به او پرداخت می شود باید مشخص باشد.
- زمان پرداخت: تاریخ سررسید سفته باید معین باشد، خواه به صورت تاریخ معین یا عندالمطالبه.
- امضای صادرکننده: امضای صادرکننده سفته ضروری است و بدون آن سند فاقد اعتبار خواهد بود.
- در صورت فقدان هر یک از این شرایط شکلی، سند از اعتبار سفته خارج می شود، هرچند ممکن است به عنوان دلیل عادی در دعاوی مدنی قابل استناد باشد.
- علاوه بر این، اهلیت صادرکننده و قصد و رضای او نیز از شرایط ماهوی اعتبار سفته محسوب می شود.
تفاوت سفته و چک
سفته و چک از جمله پرکاربردترین اسناد تجاری هستند که علی رغم شباهت های ظاهری، از حیث ماهیت، کارکرد و آثار حقوقی تفاوت های اساسی با یکدیگر دارند. در ادامه به بررسی سه تفاوت مهم بین این دو سند تجاری خواهیم پرداخت.
تفاوت چک و سفته از نظر ماهیت و کارکرد
سفته اساساً یک سند اعتباری است که صادرکننده آن متعهد می شود مبلغی را در سررسید معین یا عندالمطالبه پرداخت نماید. این سند به منظور تضمین دیون و ایجاد اعتبار در معاملات صادر می شود. در مقابل، چک ابزار پرداخت است و به منزله دستور پرداخت به بانک محسوب می شود که صادرکننده به بانک دستور می دهد تا وجه مندرج در آن را از محل موجودی حساب او به دارنده چک پرداخت نماید.
تفاوت سفته و چک از نظر مرجع پرداخت و تشریفات صدور
سفته مستقیماً توسط صادرکننده پرداخت می شود و نیازی به دخالت شخص ثالث نیست. صدور سفته نیازی به داشتن حساب بانکی ندارد و می تواند روی هر کاغذی نوشته شود، مشروط بر اینکه شرایط ماده 308 قانون تجارت را داشته باشد. در مقابل، چک همیشه بر روی اوراق مخصوص بانکی صادر می شود و نیاز به وجود حساب بانکی است. پرداخت وجه چک توسط بانک صورت می گیرد که به عنوان واسطه میان صادرکننده و دارنده عمل می کند.
تفاوت چک و سفته ضمانت اجرای کیفری و مدنی
صدور چک بلامحل دارای جنبه کیفری است و طبق قانون صدور چک، مجازات حبس برای صادرکننده چک بلامحل پیش بینی شده است (هرچند با اصلاحات اخیر این قانون، جنبه کیفری در مواردی تعدیل شده است). همچنین، برای چک امکان صدور اجراییه از دادگاه بدون طی تشریفات دادرسی وجود دارد. در مقابل، سفته فاقد جنبه کیفری است و عدم پرداخت آن صرفاً موجب مسئولیت مدنی صادرکننده می شود. البته سفته نیز پس از واخواست، از طریق اجرای ثبت قابل وصول است.
شروع یادگیری : آموزش قرارداد نویسی
کاربرد سفته چیست؟
سفته به عنوان یکی از اسناد تجاری مهم، نقش قابل توجهی در مبادلات مالی و تجاری ایفا می کند. این سند تجاری که در قانون تجارت ایران مورد شناسایی قرار گرفته، به دلیل ویژگی های خاص خود از جمله قابلیت نقل و انتقال و لازم الاجرا بودن، در عرصه های مختلف اقتصادی و حقوقی کاربردهای زیادی دارد.
-
تضمین پرداخت دیون
طبق مفاد قانون تجارت، سفته به عنوان سندی برای تضمین پرداخت بدهی ها استفاده می شود. ماده 307 قانون تجارت ایران تصریح می کند که سفته سندی است که به موجب آن امضاکننده متعهد می شود مبلغ معینی را در موعد مشخص یا عندالمطالبه پرداخت نماید.
-
ابزار اعتباری در معاملات تجاری
سفته به عنوان یک ابزار اعتباری، امکان انجام معاملات بدون نیاز به پرداخت نقدی را فراهم می سازد. این کاربرد با اتکا به مواد 310 و 314 قانون تجارت تقویت می شود که حمایت های قانونی لازم را از دارنده سفته به عمل می آورد.
-
تسهیل نقل و انتقال طلب
ماده 309 قانون تجارت اشعار می دارد که سفته قابل انتقال از طریق ظهرنویسی (پشت نویسی) است. این ویژگی، سفته را به ابزاری کارآمد برای گردش سرمایه و تسهیل مبادلات مالی تبدیل کرده است.
-
اخذ تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی
با استناد به ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، دارنده سفته می تواند بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی، تقاضای تأمین خواسته نماید که این امر، موقعیت طلبکار را تقویت می کند.
-
اجرای مستقیم و بدون نیاز به طی تشریفات دادرسی
براساس ماده 2 قانون اجرای مفاد اسناد رسمی، سفته های واخواست شده از اسناد لازم الاجرا محسوب می شوند و قابلیت اجرا از طریق دوایر اجرای ثبت را دارند.
-
ایجاد مسئولیت تضامنی
مطابق ماده 249 قانون تجارت که به موجب ماده 310 به سفته نیز تسری یافته، کلیه امضاکنندگان سفته اعم از صادرکننده، ضامن و ظهرنویس در برابر دارنده مسئولیت تضامنی دارند که تضمین مضاعفی برای وصول طلب ایجاد می کند.
قوانین سفته در ایران
سفته یک سند مالی است که با قوانین خاصی اداره می شود. این قوانین در چند دسته اصلی قرار دارند. هر فردی که با سفته سروکار دارد باید این قوانین را بشناسد. در این بخش قوانین را به زبان ساده توضیح داده ایم.
قانون تجارت (مواد ۳۰۷ تا ۳۱۷)
قانون تجارت مهم ترین قانون مربوط به سفته است. این قانون سفته را سندی می داند که امضاکننده در آن متعهد می شود مبلغی را در زمان مشخص پرداخت کند. طبق این قانون، سفته باید تاریخ، مبلغ، نام گیرنده و امضای صادرکننده داشته باشد. قانون تجارت همچنین نحوه انتقال سفته، مسئولیت های امضاکنندگان و مهلت قانونی برای طرح دعوا را مشخص می کند.
قانون مدنی (مواد مرتبط با تعهدات)
قانون مدنی اصول کلی تعهدات را تعیین می کند. سفته یک نوع تعهد کتبی است. بنابراین قواعد عمومی قراردادها مانند لزوم اهلیت طرفین و رضایت آنها در مورد سفته هم اعمال می شود. همچنین مقررات مربوط به انجام تعهد و مسئولیت ناشی از عدم انجام آن نیز در سفته کاربرد دارد.
قانون آیین دادرسی مدنی (مواد مربوط به مطالبه وجه)
این قانون مشخص می کند چگونه می توان وجه سفته را مطالبه کرد. نحوه طرح دعوا، دادگاه صالح و روش صدور اجراییه در این قانون آمده است. یکی از مزایای سفته، امکان درخواست تأمین خواسته بدون سپردن خسارت احتمالی است. همچنین سفته به عنوان سند تجاری، اعتبار خاصی در اثبات دعوی دارد.
مقررات بانک مرکزی و خزانه داری
این مقررات به شکل ظاهری سفته مربوط می شود. فرم های رسمی سفته دارای شماره سریال و تمبر دولتی هستند. استفاده از فرم های استاندارد به اعتبار سفته می افزاید. میزان حق تمبر سفته و نحوه ابطال آن نیز طبق این مقررات تعیین می شود.
چگونه سفته را به اجرا بزاریم؟
اجرای سفته و وصول وجه آن یکی از مزایای مهم این سند تجاری است که قانونگذار تسهیلات ویژه ای برای آن در نظر گرفته است. در صورت عدم پرداخت وجه سفته در سررسید، دارنده سفته می تواند با رعایت تشریفات قانونی، اقدامات لازم را برای وصول طلب خود انجام دهد. در ادامه مراحل اجرای سفته براساس مواد قانونی مرتبط تشریح می شود.
-
واخواست سفته (اعتراض عدم پرداخت)
اولین گام برای اجرای سفته، واخواست آن است. واخواست سندی است که به وسیله اداره ثبت محل یا دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود و حاکی از امتناع صادرکننده سفته از پرداخت وجه آن است. این اقدام باید ظرف 10 روز از تاریخ سررسید سفته انجام شود.
-
مراجعه به اجرای ثبت
مطابق ماده 2 قانون اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و ماده 93 آیین نامه اجرایی مفاد اسناد رسمی، پس از واخواست سفته، دارنده می تواند با ارائه اصل سفته و سند واخواست به اداره اجرای ثبت محل اقامت صادرکننده مراجعه کند. اداره ثبت پس از بررسی اصالت سند، اجراییه صادر می کند.
-
صدور اجراییه و ابلاغ آن
اداره اجرای ثبت پس از بررسی سفته و سند واخواست، اجراییه صادر می کند. اجراییه به صادرکننده سفته ابلاغ می شود و مفاد آن ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ باید اجرا شود، مگر اینکه متعهد مهلت بیشتری درخواست کند یا ترتیب دیگری برای پرداخت بدهی بدهد.
-
توقیف اموال متعهد
براساس مواد 34 و 46 قانون اجرای احکام مدنی که در اجرای اسناد رسمی نیز قابل استناد است، چنانچه متعهد در مهلت مقرر به تعهد خود عمل نکند، با درخواست دارنده سفته، اجرای ثبت اقدام به شناسایی و توقیف اموال منقول و غیرمنقول متعهد می کند. این توقیف شامل حساب های بانکی، خودرو، املاک و سایر اموال قابل توقیف است.
-
ارزیابی و مزایده اموال توقیف شده
پس از توقیف اموال، کارشناس رسمی دادگستری اقدام به ارزیابی اموال توقیف شده می کند. سپس با انتشار آگهی مزایده، اموال به فروش گذاشته می شود. از محل وجوه حاصل از فروش اموال، طلب دارنده سفته پرداخت می شود و مازاد آن به متعهد مسترد می گردد.
-
امکان اعتراض به عملیات اجرایی
براساس ماده 169 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی، متعهد می تواند ظرف 10 روز از تاریخ اطلاع از هر یک از عملیات اجرایی، به رئیس ثبت محل شکایت کند. در صورت عدم رفع اختلاف، موضوع به هیأت نظارت ارجاع می شود و تصمیم هیأت نظارت قطعی است، مگر در مواردی که قابل شکایت در دادگاه باشد.
جمع بندی:
سفته یکی از اسناد تجاری مهم در نظام حقوقی ایران است که طبق ماده 307 قانون تجارت، سندی است که صادرکننده متعهد می شود مبلغ معینی را در زمان مشخص یا عندالمطالبه به شخص معین پرداخت نماید.
برای اعتبار سفته، طبق ماده 308 قانون تجارت، باید شامل درج کلمه “سفته” یا “فته طلب”، تاریخ تحریر، مبلغ معین، نام گیرنده وجه، زمان پرداخت و امضای صادرکننده باشد. سفته بر خلاف چک که ابزار پرداخت است، یک سند اعتباری محسوب می شود و برخلاف چک بلامحل که جنبه کیفری دارد، عدم پرداخت سفته صرفاً موجب مسئولیت مدنی می شود.
کاربردهای اصلی سفته شامل تضمین پرداخت دیون، ابزار اعتباری در معاملات تجاری، تسهیل نقل و انتقال طلب، امکان اخذ تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی، اجرای مستقیم بدون نیاز به تشریفات دادرسی و ایجاد مسئولیت تضامنی است.
برای اجرای سفته، دارنده باید ابتدا آن را واخواست کرده، سپس به اجرای ثبت مراجعه نماید تا پس از صدور اجراییه و ابلاغ آن، در صورت عدم پرداخت، اموال متعهد توقیف، ارزیابی و به مزایده گذاشته شود.
سؤالات متداول درباره سفته
برای اینکه یک سفته از نظر قانونی معتبر باشد، چه شرایطی لازم است؟
سفته برای اعتبار قانونی باید حاوی کلمه سفته یا فته طلب، تاریخ تحریر، مبلغ معین (ترجیحاً به عدد و حروف)، نام گیرنده وجه، زمان پرداخت (تاریخ سررسید معین یا عندالمطالبه) و امضای صادرکننده باشد. فقدان هر یک از این موارد، سند را از اعتبار سفته خارج می کند، هرچند ممکن است به عنوان دلیل عادی در دعاوی مدنی قابل استناد باشد.
تفاوت اصلی بین سفته و چک چیست؟
سفته یک سند اعتباری است که مستقیماً توسط صادرکننده پرداخت می شود و نیازی به داشتن حساب بانکی ندارد، در حالی که چک ابزار پرداخت و دستور به بانک است که نیاز به حساب بانکی است. همچنین عدم پرداخت چک جنبه کیفری دارد، اما عدم پرداخت سفته صرفاً موجب مسئولیت مدنی می شود.
چگونه می توان وجه سفته پرداخت نشده را مطالبه کرد؟
برای وصول وجه سفته پرداخت نشده، ابتدا باید آن را واخواست کرد (ظرف 10 روز از تاریخ سررسید). سپس با ارائه اصل سفته و سند واخواست به اداره اجرای ثبت محل اقامت صادرکننده مراجعه کرد. اداره ثبت اجراییه صادر می کند و در صورت عدم پرداخت، اموال متعهد توقیف و از طریق مزایده فروخته می شود.
مهلت قانونی برای پیگیری حقوقی سفته چقدر است؟
مهلت قانونی برای پیگیری حقوقی سفته، سه سال از تاریخ سررسید آن است. پس از این مدت، حق اقامه دعوی از بین می رود، مگر اینکه قبل از انقضای این مهلت، اقدام قانونی برای وصول آن صورت گرفته باشد.
جهت دریافت مشاوره رایگان شماره موبایل خود را وارد کنید.
var gform;gform||(document.addEventListener(“gform_main_scripts_loaded”,function(){gform.scriptsLoaded=!0}),window.addEventListener(“DOMContentLoaded”,function(){gform.domLoaded=!0}),gform={domLoaded:!1,scriptsLoaded:!1,initializeOnLoaded:function(o){gform.domLoaded&&gform.scriptsLoaded?o():!gform.domLoaded&&gform.scriptsLoaded?window.addEventListener(“DOMContentLoaded”,o):document.addEventListener(“gform_main_scripts_loaded”,o)},hooks:{action:{},filter:{}},addAction:function(o,n,r,t){gform.addHook(“action”,o,n,r,t)},addFilter:function(o,n,r,t){gform.addHook(“filter”,o,n,r,t)},doAction:function(o){gform.doHook(“action”,o,arguments)},applyFilters:function(o){return gform.doHook(“filter”,o,arguments)},removeAction:function(o,n){gform.removeHook(“action”,o,n)},removeFilter:function(o,n,r){gform.removeHook(“filter”,o,n,r)},addHook:function(o,n,r,t,i){null==gform.hooks[o][n]&&(gform.hooks[o][n]=[]);var e=gform.hooks[o][n];null==i&&(i=n+”_”+e.length),gform.hooks[o][n].push({tag:i,callable:r,priority:t=null==t?10:t})},doHook:function(n,o,r){var t;if(r=Array.prototype.slice.call(r,1),null!=gform.hooks[n][o]&&((o=gform.hooks[n][o]).sort(function(o,n){return o.priority-n.priority}),o.forEach(function(o){“function”!=typeof(t=o.callable)&&(t=window[t]),”action”==n?t.apply(null,r):r[0]=t.apply(null,r)})),”filter”==n)return r[0]},removeHook:function(o,n,t,i){var r;null!=gform.hooks[o][n]&&(r=(r=gform.hooks[o][n]).filter(function(o,n,r){return!!(null!=i&&i!=o.tag||null!=t&&t!=o.priority)}),gform.hooks[o][n]=r)}});
"*" فیلدهای الزامی را نشان می دهد
gform.initializeOnLoaded( function() {gformInitSpinner( 30, ‘https://fanamoozan.com/wp-content/plugins/gravityforms/images/spinner.svg’, true );jQuery(‘#gform_ajax_frame_30’).on(‘load’,function(){var contents = jQuery(this).contents().find(‘*’).html();var is_postback = contents.indexOf(‘GF_AJAX_POSTBACK’) >= 0;if(!is_postback){return;}var form_content = jQuery(this).contents().find(‘#gform_wrapper_30’);var is_confirmation = jQuery(this).contents().find(‘#gform_confirmation_wrapper_30’).length > 0;var is_redirect = contents.indexOf(‘gformRedirect(){‘) >= 0;var is_form = form_content.length > 0 && ! is_redirect && ! is_confirmation;var mt = parseInt(jQuery(‘html’).css(‘margin-top’), 10) + parseInt(jQuery(‘body’).css(‘margin-top’), 10) + 100;if(is_form){jQuery(‘#gform_wrapper_30’).html(form_content.html());if(form_content.hasClass(‘gform_validation_error’)){jQuery(‘#gform_wrapper_30’).addClass(‘gform_validation_error’);} else {jQuery(‘#gform_wrapper_30’).removeClass(‘gform_validation_error’);}setTimeout( function() { /* delay the scroll by 50 milliseconds to fix a bug in chrome */ jQuery(document).scrollTop(jQuery(‘#gform_wrapper_30’).offset().top – mt); }, 50 );if(window[‘gformInitDatepicker’]) {gformInitDatepicker();}if(window[‘gformInitPriceFields’]) {gformInitPriceFields();}var current_page = jQuery(‘#gform_source_page_number_30’).val();gformInitSpinner( 30, ‘https://fanamoozan.com/wp-content/plugins/gravityforms/images/spinner.svg’, true );jQuery(document).trigger(‘gform_page_loaded’, [30, current_page]);window[‘gf_submitting_30’] = false;}else if(!is_redirect){var confirmation_content = jQuery(this).contents().find(‘.GF_AJAX_POSTBACK’).html();if(!confirmation_content){confirmation_content = contents;}jQuery(‘#gform_wrapper_30’).replaceWith(confirmation_content);jQuery(document).scrollTop(jQuery(‘#gf_30’).offset().top – mt);jQuery(document).trigger(‘gform_confirmation_loaded’, [30]);window[‘gf_submitting_30’] = false;wp.a11y.speak(jQuery(‘#gform_confirmation_message_30’).text());}else{jQuery(‘#gform_30’).append(contents);if(window[‘gformRedirect’]) {gformRedirect();}}jQuery(document).trigger(“gform_pre_post_render”, [{ formId: “30”, currentPage: “current_page”, abort: function() { this.preventDefault(); } }]); if (event && event.defaultPrevented) { return; } const gformWrapperDiv = document.getElementById( “gform_wrapper_30” ); if ( gformWrapperDiv ) { const visibilitySpan = document.createElement( “span” ); visibilitySpan.id = “gform_visibility_test_30”; gformWrapperDiv.insertAdjacentElement( “afterend”, visibilitySpan ); } const visibilityTestDiv = document.getElementById( “gform_visibility_test_30” ); let postRenderFired = false; function triggerPostRender() { if ( postRenderFired ) { return; } postRenderFired = true; jQuery( document ).trigger( ‘gform_post_render’, [30, current_page] ); gform.utils.trigger( { event: ‘gform/postRender’, native: false, data: { formId: 30, currentPage: current_page } } ); if ( visibilityTestDiv ) { visibilityTestDiv.parentNode.removeChild( visibilityTestDiv ); } } function debounce( func, wait, immediate ) { var timeout; return function() { var context = this, args = arguments; var later = function() { timeout = null; if ( !immediate ) func.apply( context, args ); }; var callNow = immediate && !timeout; clearTimeout( timeout ); timeout = setTimeout( later, wait ); if ( callNow ) func.apply( context, args ); }; } const debouncedTriggerPostRender = debounce( function() { triggerPostRender(); }, 200 ); if ( visibilityTestDiv && visibilityTestDiv.offsetParent === null ) { const observer = new MutationObserver( ( mutations ) => { mutations.forEach( ( mutation ) => { if ( mutation.type === ‘attributes’ && visibilityTestDiv.offsetParent !== null ) { debouncedTriggerPostRender(); observer.disconnect(); } }); }); observer.observe( document.body, { attributes: true, childList: false, subtree: true, attributeFilter: [ ‘style’, ‘class’ ], }); } else { triggerPostRender(); } } );} );
نوشته صفر تا صد قوانین سفته اولین بار در آموزشگاه فنی و حرفه ای فن آموزان. پدیدار شد.
دیدگاه خود را بنویسید