امروزه خودروها به سمت رانندگی نیمه خودکار پیش میروند و یکی از اساسی ترین تجهیزات در این زمینه، سیستم کروز کنترل تطبیقی (Adaptive Cruise Control – مخفف: ACC) است. این سیستم نوع پیشرفته کروز کنترل محسوب می‌شود و رانندگی با آن راحت‌تر و ایمن‌تر است.

کروز کنترل تطبیقی چیست؟

سیستم کروز کنترل معمولی قادر است سرعت تنظیم‌شده توسط راننده را تثبیت و حفظ کند، اما کروز کنترل تطبیقی (ACC) نسخه ارتقایافته کروز کنترل معمولی است. سیستم ACC به‌طور خودکار سرعت خودرو را با سرعت خودروی جلویی تطبیق می‌دهد و اگر خودروی جلویی کند شود، ACC می‌تواند به‌طور خودکار سرعت خودرو را کاهش دهد و با آن هماهنگ شود. هنگامی که خودروی جلویی از مسیر خارج شود یا با سرعت بیشتری از خودروی شما حرکت کند، کروز کنترل تطبیقی ACC اجازه می‌دهد تا خودروی شما به سرعت تنظیم‌شده بازگردد. به جز تنظیم سرعت، تنها کاری که باید انجام دهید روشن کردن سیستم کروز کنترل ACC و انتخاب فاصله‌ی مطلوب با خودروی جلویی است.

نام های دیگر کروز کنترل تطبیقی

کروز کنترل تطبیقی با بیش از ۲۰ نام متفاوت در نقاط مختلف جهان شناخته می‌شود که مهم‌ترین آنها کروز کنترل پویا، کروز کنترل اتوماتیک، کروز کنترل فعال، کروز کنترل راداری، کروز کنترل هوشمند و… است. در خودروهای مرسدس بنز نیز این سیستم به نام سامانه دیسترونیک شناخته می‌شود.

انواع کروز کنترل هوشمند

کروز کنترل تطبیقی دارای چند نوع مختلف است.

سیستم مبتنی بر رادار

سیستم‌های مبتنی بر رادار با قرار دادن سنسورهای راداری روی سپر یا اطراف قاب‌های پلاستیکی برای تشخیص محیط اطراف خودرو عمل می‌کنند. هر سنسور رادار در تعامل با دیگران کار می‌کند تا تصویری جامع از نزدیکی خودرو به سایر خودروها یا موانع بالقوه خطرناک ایجاد کند. این نوع سنسورها بسته به ظاهر و مدل خودرو می‌تواند متفاوت باشد.

سیستم مبتنی بر لیزر

این نوع سیستم ACC از یک رکوردر بزرگ‌تر که معمولا در داخل جلوپنجره خودرو قرار دارد، استفاده می‌کند و از فناوری لیزر برای تشخیص نزدیکی اشیا به خودرو بهره می‌برد. این سامانه هنگام بارندگی و سایر شرایط جوی نامساعد، عملکرد خوبی ندارد.

سیستم بینایی کامپیوتری دوچشمی (نوری)

این مورد یک سیستم ACC نسبتا جدید است که در سال ۲۰۱۳ مورد استفاده قرار گرفت. این سامانه از دوربین‌های کوچک استفاده می‌کند که در قسمت پشت آینه خودرو قرار گرفته‌اند تا اشیای روبه‌رو را تشخیص دهند.

سیستم دستیار کمکی

سیستم‌های دستیار کمکی افزونه‌های مبتنی بر رادار هستند که مشتریان باید به‌صورت آپشن خریداری کنند. این سیستم‌ها مواردی مانند هشدار پیش از تصادف، کنترل خط، کمکی ترمز، هشدار نزدیکی به موانع مانند گوشه‌ دیوار و تنظیم قدرت فرمان خودرو را ارائه می‌دهند.

سیستم چند سنسوری

سیستم‌های چند سنسوری از چندین نوع سنسور مختلف برای تامین اطلاعات پیشرفته و ارایه آنها به راننده استفاده می‌کنند. این سنسورها ممکن است شامل تجهیزات GPS یا دوربین برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد برخی محیط‌های جغرافیایی خودرو و نزدیکی به خودروهای دیگر باشند.

سیستم پیش بینی

سیستم‌های پیش‌بینی نوعی ACC هستند که از داده‌های حسی برای پیش‌بینی اقدامات خودروهای مجاور استفاده می‌کنند. بدین معنا که خودرو شما ممکن است برای جلوگیری از برخورد در اثر تغییر ناگهانی مسیر یک خودروی دیگر ترمز کند و در نتیجه ایمنی سرنشینان را افزایش دهد.

نحوه عملکرد کروز کنترل تطبیقی

با فناوری کنترل تطبیقی سرعت، شما سرعت موردنظر خود را انتخاب می‌کنید و سیستم آن را حفظ خواهد کرد. در صورت تشخیص خودرویی در جلو توسط سنسورهای رادار داخلی، خودرو برای حفظ فاصله از پیش تعیین‌شده، کند می‌شود. پس از آزاد شدن مسیر، سیستم خودرو را به سرعت انتخابی شما می‌رساند. کنترل تطبیقی سرعت (ACC) با قابلیت توقف و حرکت به خودرو کمک می‌کند تا فاصله‌ای ایمن از خودروهای جلویی را حفظ کند. این سیستم همچنین با حفظ خودرو در مرکز مسیر حرکت، استرس رانندگی در مسیرهای طولانی را کاهش می‌دهد و با پایش تابلوهای محدودیت سرعت در کنار جاده و تابلوهای بالای سر، می‌تواند سرعت خودرو را در محدوده قانونی تنظیم کند. این موارد علاوه بر استفاده از اطلاعات سیستم ناوبری داخلی خودرو است.

به‌طور کلی، سیستم کروز کنترل هوشمند (SCC) از رادار برای تعیین فاصله بین خودرو شما و خودروی جلویی استفاده می‌کند. پس از تنظیم سرعت و فاصله، سیستم به‌طور خودکار این تنظیمات را حفظ و بر اساس شرایط ترافیک اطراف، آن را تنظیم می‌کند.

مشابه سایر سیستم‌های پیشرفته کمک راننده، کروز کنترل هوشمند نیز از فناوری مدرن تعبیه‌شده در خودرو برای افزایش ایمنی راننده استفاده می‌کند. در این حالت، کروز کنترل هوشمند از لیزر یا رادار بهره می‌گیرد که معمولا در کنار دوربین واقع در جلو یا سپر جلو خودرو نصب می‌شود. این رادارها یا لیزرها برای تعیین فاصله بین خودرو شما و خودرو جلویی استفاده می‌شوند.

پس از انتخاب سرعت و فاصله تنظیم‌شده بین دو خودرو توسط راننده، سیستم کروز کنترل هوشمند به‌طور خودکار شرایط تنظیم‌شده را حفظ و بر اساس شرایط ترافیک حرکت می‌کند. به عنوان مثال، اگر خودروی جلویی کند شود، خودروی شما نیز تغییر سرعت را تشخیص می‌دهد و کند می‌شود. همین امر در صورتی که خودروی جلویی سرعت بگیرد نیز اعمال می‌شود.

علاوه بر کروز کنترل تطبیقی، سیستم دیگری نیز به نام کروز کنترل هوشمند با توقف و حرکت وجود دارد. سامانه SCC با توقف و حرکت تمام کارهای کروز کنترل هوشمند را انجام می‌دهد، با این ویژگی اضافی که تشخیص می‌دهد خودروی جلویی متوقف شده یا ناگهان شروع به حرکت رو به جلو کرده است. پس از اطمینان از ایمنی، خودروی شما بر اساس شرایط فعلی رانندگی شروع به شتاب‌گیری تا سرعت و فاصله از پیش تعیین‌شده می‌کند. مانند سایر سیستم‌های پیشرفته کمک راننده، این ویژگی‌ها ممکن است بسته به مدل خودرو متفاوت باشد.

مزایای کروز کنترل هوشمند

مزیت اصلی سیستم کروز کنترل تطبیقی (ACC) افزایش راحتی رانندگی در سفرهای طولانی و ترافیک شهری است. علاوه بر این، با اتوماتیک کردن کنترل سرعت، فشار از روی پای راست راننده برداشته می‌شود.

مزیت بعدی افزایش ایمنی است. در شرایط رانندگی عادی، سیستم به‌طور خودکار از نزدیک شدن بیش از حد به خودروی جلویی پیشگیری می‌کند و حتی ممکن است خطرات احتمالی را قبل از مشاهده توسط راننده تشخیص دهد. خودروهای مجهز به ACC اغلب به ویژگی‌های دیگری مانند دستیار حفظ خط حرکت، سیستم کمکی فرمان و تشخیص نقاط کور نیز مجهز هستند که همگی در افزایش ایمنی نقش مهمی دارند.

معایب کروز کنترل تطبیقی ACC

با وجود مزایای متعدد استفاده از کروز کنترل تطبیقی، اتکا به این ویژگی به صورت مزمن دارای برخی معایب نیز هست، از جمله:

• توسعه عادات رانندگی منفی (مانند افزایش حواس‌پرتی و ترمزگیری تند)
• احتمال توقف نامناسب یا با فاصله زمانی نامطلوب افزایش زمان ترمز در هنگام فعال بودن سیستم
• عملکرد ضعیف سیستم در شرایط بارندگی شدید، مه یا برف

رانندگانی که با قابلیت‌ها و محدودیت‌های سیستم کروز کنترل تطبیقی خود آشنا هستند، ممکن است بهتر بتوانند با این شرایط هنگام رانندگی مقابله کنند و در نتیجه احتمال وقوع تصادف را کاهش دهند.

تفاوت کروز کنترل تطبیقی با کروز کنترل معمولی

کروز کنترل تطبیقی یا ACC نوع پیشرفته‌ای از سیستم کروز کنترل و پرکاربردترین گونه آن است. این سیستم می‌تواند سرعت خودرو را بسته به عوامل مختلفی که بر آن تاثیر می‌گذارند، تنظیم کند.

به زبان ساده، اگر کروز کنترل خودروی شما روی سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت تنظیم شده باشد و خودروی جلویی با سرعت کمتر از ۸۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کند، خودروی شما به‌طور خودکار برای حفظ فاصله ایمنی با خودروی جلویی، سرعت خود را کاهش می‌دهد. هنگامی که خودروی جلویی به سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت یا بالاتر برسد یا از مسیر خارج شود، سیستم کروز کنترل مجددا بدون هیچ‌گونه دخالت دستی، سرعت را به ۸۰ کیلومتر بر ساعت اولیه افزایش می‌دهد! به نظر شما این برای یک سفر طولانی در بزرگراه مفید نیست؟

در خودرو، رادارها یا لیزرهایی نصب شده‌اند که فاصله و سرعت خودروی جلویی را ردیابی می‌کنند. این اطلاعات به ECU اصلی یا کامپیوتر ارسال می‌شود و در کنار هم به خودرو کمک می‌کنند تا بسته به موقعیت و سرعت خودروی جلویی، سرعت خود را کاهش یا مجددا افزایش دهد. به این ترتیب، کروز کنترل تطبیقی نسخه تکامل‌یافته‌ای از سیستم کروز کنترل محسوب می‌شود و حتی برای شرایط رانندگی شهری با ترافیک کند، ویژگی بسیار مناسبی است.

این در حالی‌ست که کروز کنترل معمولی صرفا می‌تواند سرعت خودرو را در یک حد ثابت حفظ کند و اصلا کاری به شرایط جاده، میزان ترافیک، فاصله تا خودروی جلویی و سایر موارد ندارد. در واقع در سیستم کروز کنترل معمولی هیچ‌گونه رادار یا سیستم تشخیصی خاصی وجود ندارد و فقط ای سی یو با کنترل دریچه گاز می‌تواند سرعت خودرو را در یک حد ثابت نگه دارد. این شرایط مثل آن می‌ماند که انگار شما پایتان را به صورت ثابت روی پدال گاز فشار می‌دهید تا سرعت خودرو حفظ شود، با این تفاوت که در سیستم کروز کنترل معمولی ایسیو به جای شما این کار را انجام می‌دهد.

نتیجه گیری

سیستم کروز کنترل تطبیقی یک سامانه ایمنی رفاهی بسیار کاربردی است که اکثر خودروهای جدید به آن مجهز هستند. به‌ویژه در بزرگراه و جاده‌های بین شهری می‌توان به‌صورت ایمن و با کمترین احتمال بروز خطر، از سیستم کروز کنترل تطبیقی استفاده کرد و میزان خستگی راننده یا احتمال تصادفات را به حداقل رساند. اما باید به این نکته توجه کرد که سیستم‌های فعلی هنوز هم دارای نقایصی هستند و راننده نباید به هیچ وجه به طور صددرصد به آنها اعتماد کند؛ بلکه باید همیشه حواسش به جلو و پیشامدهای ناگهانی جاده باشد تا خطر تصادف کمتر شود.

سوال های متداول

کروز کنترل تطبیقی چیست؟

کروز کنترل تطبیقی (ACC) از آن دسته اصطلاحات خودرویی  است که امروزه زیاد به گوش می‌رسد. این سامانه نسخه پیشرفته‌ای از کروز کنترل معمولی است که برای کنترل خودکار سرعت خودرو بدون نیاز به دخالت راننده به کار می‌رود. با این حال، کروز کنترل ساده نیاز دارد که راننده در صورت وجود خودروی دیگر در جلو، سرعت خود را کاهش دهد (و پس از آزاد شدن مسیر، سرعت را افزایش دهد). با کروز کنترل تطبیقی، خودرو بخشی از این کار را از راننده بر عهده می‌گیرد.

پس از تنظیم سرعت مانند کروز کنترل معمولی، ماشین به طور خودکار هر خودرویی را در خط جلویی خود تشخیص می‌دهد. در صورت وجود خودروی دیگر، سیستم کروز کنترل تطبیقی  به طور خودکار سرعت خودرو را کاهش می دهد و با ماشین جلو هماهنگ می‌شود تا فاصله ایمن را حفظ کند. پس از آزاد شدن مسیر جلو، سیستم کروز کنترل تطبیقی سرعت خودرو را به سرعت تنظیم شده بازمی‌گرداند.

نام های دیگر کروز کنترل تطبیقی چیست؟

• کروز کنترل خودکار
• کروز کنترل فعال
• کروز کنترل تطبیقی مشارکتی
• کروز کنترل هوشمند
• کروز کنترل راداری

آیا می‌توان کروز کنترل تطبیقی را روی همه خودروها نصب کرد؟

بسیاری از خودروهای جدید انژکتوری مجهز به سیستم برق مدرن و دارای ای‌سی‌یو یا همان کامپیوتر مرکزی، می‌توانند به‌صورت افترمارکت یا غیر فابریک به سیستم کروز کنترل تطبیقی مجهز شوند؛ البته هزینه انجام این کار نسبتا بالا خواهد بود و بهتر است پیش از خرید خودرو به وجود این آپشن روی ماشین توجه کنید. اما خودروهای قدیمی کاربراتوری نمی‌توانند به این راحتی به سیستم کروز کنترل تطبیقی مجهز شوند و ابتدا باید سیستم برق و سوخت‌رسانی آنها به حالت انژکتوری دارای ایسیو تبدیل شود.

نویسنده: حسین باباپور