حسابداری بر پایه دو مفهوم اساسی بدهکار و بستانکار استوار است. این دو اصطلاح کلیدی گرچه در زندگی روزمره کاربرد دارند، اما در حسابداری معانی ویژه و دقیق تری پیدا می‌کنند. درک صحیح مفهوم بدهکار و بستانکار برای فهم نحوه ثبت صحیح معاملات مالی و تفسیر صورت های مالی ضروری است.
در زبان عامیانه، بدهکار به کسی گفته میشود که باید پولی را به دیگری بپردازد، در حالی که بستانکار فردی است که باید وجهی را دریافت کند. اما در حسابداری، این دو واژه معانی دقیق تر و پیچیده تری دارند که گاهی با تعاریف رایج متفاوت است.
هدف از این مقاله، توضیح کامل مفاهیم بدهکار و بستانکار در حسابداری و چگونگی به کارگیری آن هاست. با درک عمیق این مفاهیم، حسابداران و کمک حسابداران قادر خواهند بود تراکنش های مالی را به درستی در دفاتر حسابداری ثبت کرده و صورت های مالی را بهتر تفسیر کند. این امر برای حسابداران، مدیران مالی و تمام کسانی که با اطلاعات مالی سر و کار دارند، بسیار مفید خواهد بود.
اگر به حرفه و شغل حسابداری علاقه مند هستید میتوانید در دوره آموزش حسابداری از مقدماتی تا پیشرفته که به صورت صفر تا صد و کاملاً عملی و تخصصی در آموزشگاه فن آموزان برگزار میشود شرکت کرده و مدرک فنی حرفه ای آن را دریافت کنید. جهت مشاهده جزئیات و شرایط این دوره روی تصویر زیر کلیک کنید و یا با آموزشگاه تماس حاصل فرمایید.
بدهکار و بستانکار در حسابداری چیست؟
بدهکار و بستانکار دو مفهوم کلیدی در حسابداری هستند که نشان می دهند یک حساب باید از چه سمتی تغییر کند. در واقع، هر معامله مالی باید در یک حساب به صورت بدهکار (افزایش) و در حساب دیگر به صورت بستانکار (کاهش) ثبت شود.
بدهکار به شخص یا حسابی گفته می شود که پول یا ارزش دریافت کرده است. به عبارت دیگر، بدهکار کسی است که باید مبلغی را پرداخت کند. مثلا در یک معامله خرید کالا، حساب دارایی (موجودی کالا) بدهکار می شود، زیرا ارزشی را دریافت کرده است.
در مقابل، بستانکار به شخص یا حسابی گفته می شود که پول یا ارزش را واگذار کرده است. به بیان دیگر، بستانکار کسی است که باید مبلغی را دریافت کند. در مثال خرید کالا، حساب بدهی بستانکار می شود، زیرا باید مبلغی را به فروشنده بپردازد.
به طور تخصصی تر می توان این مفاهیم را به صورت زیر تعریف کرد. بدهکار یعنی افزایش در حساب های دارایی یا هزینه. مثلا وقتی دارایی ای خریداری می شود، باید در حساب دارایی مربوطه بدهکار ثبت شود. هم چنین هزینه ها نیز در قالب بدهکار در حساب های هزینه ثبت می شوند.
بستانکار یعنی افزایش در حساب های بدهی، سرمایه یا درآمد. به عنوان مثال، وقتی بدهی جدیدی ایجاد می شود، باید در حساب بدهی مربوطه بستانکار شود. هم چنین درآمد ها و افزایش سرمایه در حساب های مرتبط، بستانکار می شوند.
در نهایت، مجموع بدهکار ها باید با مجموع بستانکار ها در هر معامله برابر باشد تا تراز حساب ها حفظ شود. این قاعده دوطرفه بودن موجب می شود هر رویداد مالی از دو جنبه مختلف در دفاتر درج شود. بنابراین بدهکار و بستانکار دو روی یک سکه هستند که نقش مهمی در ثبت صحیح معاملات مالی و رعایت اصول پایه ای حسابداری دو طرفه دارند. آشنایی با این مفاهیم برای حسابداران ضروری است.
بررسی انواع بدهکاران در حسابداری
بدهکاران در حسابداری به دو دسته کلی تقسیم می شوند: بدهکاران تجاری و بدهکاران غیر تجاری. این تقسیم بندی براساس ماهیت و نوع معامله با بدهکاران صورت می گیرد.
- بدهکاران تجاری: این دسته از بدهکاران، مشتریان یا افرادی هستند که در چرخه عادی فعالیت های تجاری واحد اقتصادی، کالا یا خدمات را به صورت اعتباری یا نسیه دریافت کرده اند. بدهکاران تجاری معمولا شامل افراد حقیقی یا حقوقی هستند که در ازای دریافت محصولات یا خدمات از شرکت، متعهد به پرداخت وجه در سر رسید معین می شوند. این نوع بدهی ها ناشی از فعالیت های اصلی واحد تجاری است و در دفاتر حسابداری تحت عنوان حساب‌های دریافتنی تجاری یا اسناد دریافتنی تجاری ثبت می شوند.
- بدهکاران غیر تجاری: این گروه از بدهکاران، افرادی هستند که معامله ای خارج از چرخه عادی فعالیت های تجاری واحد اقتصادی با آن ها انجام شده است. به عبارت دیگر، این بدهکاران در ازای دریافت وجه نقد، وام یا هر نوع خدمات یا کالای غیر تجاری از واحد اقتصادی، بدهکار شده اند. بدهی های غیر تجاری معمولا شامل وام های پرداختی به کارکنان، پیش پرداخت ها به پیمانکاران و تامین کنندگان، و سایر بدهی های مشابه است که در دفاتر حسابداری ثبت می گردند.
تفکیک بدهکاران به این دو دسته، به حسابداران کمک می کند تا بتوانند معاملات را به درستی طبقه بندی کرده و گزارش های مالی را با دقت بیشتری تهیه نمایند. هم چنین، این تقسیم‌بندی در ارزیابی ریسک اعتباری و مدیریت وصول مطالبات نیز کاربرد دارد.
آشنایی با انواع بستانکاران در حسابداری
در حسابداری، بستانکاران به دو دسته تقسیم می شوند:
- بستانکاران تجاری: این بستانکاران، فروشندگان کالا یا ارائه دهندگان خدمات هستند که در ازای معاملات تجاری با شرکت، طلبکار می شوند. به عبارت دیگر، زمانی که شرکت به صورت نسیه کالا یا خدمتی را دریافت می کند، فروشنده به عنوان بستانکار تجاری محسوب می شود و شرکت باید در آینده بدهی خود را به آن ها پرداخت کند.
- بستانکاران غیر تجاری: این بستانکاران، اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که پول یا وام را به شرکت ارائه می دهند، بدون اینکه معامله تجاری میان آن ها صورت گرفته باشد. نمونه های بستانکاران غیر تجاری شامل بانک ها، موسسات مالی و صندوق های قرض الحسنه است که به شرکت وام پرداخت می کنند.
در مجموع، بستانکاران تجاری طلب خود را از محل معاملات تجاری دارند، در حالی که بستانکاران غیر تجاری طلب خود را از محل دریافت وام یا قرض توسط شرکت دارند. هر دو گروه باید در زمان سر رسید توسط شرکت پرداخت شوند.
تفاوت بدهکار و بستانکار چیست؟
همان طور که گفته شد بدهکار و بستانکار دو مفهوم کلیدی در حسابداری هستند که نشان می دهند یک حساب در کدام سمت معادله حسابداری قرار می‌گیرد. بدهکار به آن دسته از حساب هایی اطلاق می شود که در سمت راست معادله حسابداری جای می گیرند، مانند دارایی ها و هزینه ها. بستانکار نیز به حساب هایی گفته می شود که در سمت چپ معادله حسابداری قرار می گیرند، مثل بدهی ها، سرمایه و درآمد ها.
به عبارت ساده تر، وقتی یک شرکت کالا یا خدمتی را از فروشنده دریافت می کند بدون اینکه در آن لحظه پولی پرداخت کند، آن فروشنده به عنوان بستانکار محسوب می شود و شرکت بابت آن کالا یا خدمت، بدهکار است. اما زمانی که شرکت محصولات یا خدماتی را می فروشد اما پولی دریافت نمی کند، در آن صورت خریدار بدهکار و شرکت بستانکار خواهد بود.
بنابراین، بدهکار به معنای دریافت چیزی (دارایی یا خدمت) است که باید در آینده برای آن پرداخت شود، در حالی که بستانکار یعنی ارائه چیزی (کالا یا خدمت) که باید در آینده پولی برای آن دریافت شود. به عبارت دیگر، بدهکار نشان دهنده ورود ارزش به شرکت است، اما بستانکار ارزشی است که از شرکت خارج می شود.
نحوه استفاده از ماهیت بدهکار و بستانکار در حسابداری
نحوه استفاده از ماهیت بدهکار و بستانکار در حسابداری بسیار حائز اهمیت است. حسابداران از یک نماد دو طرفه به شکل T برای ثبت معاملات استفاده می کنند که به آن شکل تی می گویند. این شکل به آن ها کمک می کند تا تاثیر هر رویداد مالی را بر روی حساب های مختلف مشخص کنند.
در این رویکرد، هر حساب دارای دو طرف بدهکار و بستانکار است. طرف بدهکار معمولا در سمت چپ و طرف بستانکار در سمت راست قرار می گیرد. وقتی یک معامله رخ می دهد، حسابدار باید بر اساس ماهیت آن معامله، مبالغ را در طرف مناسب (بدهکار یا بستانکار) هر حساب درج کند.
به طور کلی، افزایش دارایی ها و هزینه ها در طرف بدهکار و کاهش آن ها در طرف بستانکار ثبت می شود. از طرف دیگر، افزایش بدهی ها، سرمایه و درآمد ها در طرف بستانکار و کاهش آن ها در طرف بدهکار قرار می گیرد. رعایت دقیق این قواعد برای حسابداران ضروری است تا اطمینان حاصل شود همه معاملات به درستی در دفاتر ثبت شده اند.
بنابراین استفاده صحیح از شکل تی و قواعد بدهکار و بستانکار یکی از مفاهیم بنیادین و پایه ای حسابداری است که هر حسابدار باید بر آن تسلط کامل داشته باشد. این امر سیستمی را برای ثبت معاملات به شیوه ای منظم و هماهنگ فراهم می کند.
مطلبی که خواندید حاصل تلاش تیم تحریریه دپارتمان آموزش امور مدیریت مالی و حسابداری آموزشگاه فن آموزان بود که شامل دوره های آموزش کمک حسابدار و آموزش حسابداری از پایه تا پیشرفته میباشد.
نوشته تعریف بدهکار و بستانکار در حسابداری اولین بار در آموزشگاه فن آموزان – آموزشگاه فنی حرفه ای برق ، تعمیرات و ابزار دقیق. پدیدار شد.
دیدگاه خود را بنویسید