سوختن واشر سرسیلندر خودرو از جمله ایرادات دردسرساز و پرهزینه است که می‌تواند مشکلات زیادی را برای موتور خودرو به وجود آورد. واشر سرسیلندر وظیفه آب‌بندی شکاف بین دو بخش بالا و پایین موتور را بر عهده دارد و هرگونه ایرادی در آن، روی عملکرد فنی ماشین تاثیر منفی می‌گذارد.

سوختن واشر سرسیلندر به دلایلی رخ می‌دهد که اگر از آنها پیشگیری شود، احتمال بروز این عیب بسیار کمتر خواهد شد. در این مطلب می‌خواهیم ببینیم سوختن واشر سرسیلندر چیست، چه دلایلی دارد و چطور می‌توان از این عیب پرهزینه و دردسرساز جلوگیری کرد.

واشر سرسیلندر چیست؟

موتور خودروهای احتراقی به طور کلی از دو نیم‌تنه بالا و پایین تشکیل شده‌اند. نیم‌تنه بالا که ارتفاع کمتری دارد و سوپاپ‌ها و میل‌سوپاپ را درون خود جای می‌دهد، تحت عنوان سرسیلندر شناخته می‌شود.

نیم‌تنه پایین نیز به بلوک سیلندر یا بدنه موتور مشهور است که شامل بلوک موتور، میل‌لنگ، شاتون و پیستون می‌شود. برای آنکه موتور خودرو بتواند کار خود را انجام دهد، بایستی این دو بخش روی همدیگر تثبیت شوند و درز بین آنها به طور کامل آب‌بندی بشود. واشر سرسیلندر همان قطعه‌ای است که برای آب‌بندی و عایق‌بندی شکاف میان سرسیلندر و بدنه موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

واشر سرسیلندر معمولا از جنس فلز و مواد نسوز و مقاوم در برابر حرارت ساخته می‌شود. این واشر ضخامت زیادی ندارد و کاملا با حفرات کف سرسیلندر و قسمت بالای بدنه موتور منطبق است. بدین ترتیب سیالات موتور نظیر روغن می‌توانند بدون آنکه به داخل سیلندر نشر پیدا کنند، وارد سرسیلندر شده و روانکاری آنجا را انجام دهند.

مایع خنک‌کننده یا همان آب رادیاتور هم می‌تواند بدون اینکه به داخل روغن و یا داخل سیلندر نشت پیدا کند، عملیات خنک‌کاری را انجام دهد و موتور را در دمای استاندارد نگاه دارد.

واشر سرسیلندر معمولا از جنس فلزاتی مثل آلومینیوم، مس و پنبه نسوز ساخته می‌شود و مدت زمان زیادی در برابر حرارت و فشار بالا مقاومت می‌کند.

سوختن واشر سرسیلندر و علائم آن

همان‌طور که متوجه شدید واشر سرسیلندر وظیفه دارد تا فضای بین سرسیلندر و بلوک سیلندر را به طور کامل آب‌بندی کند، به نحوی که اجازه نمی‌دهد سیالات درون موتور نظیر روغن موتور و آب رادیاتور به داخل سیلندر راه پیدا کنند و یا از مجاری خود خارج شده و با هم مخلوط شوند.

تا زمانی که واشر سالم باشد، می‌تواند این وظیفه را به درستی انجام دهد اما هر وقت که بر اثر حرارت و فشار خاصیت خود را از دست بدهد، دیگر نمی‌تواند عایق‌بندی درستی بین نیمه بالا و پایین موتور به وجود بیاورد.

بروز هرگونه ایراد در واشر سرسیلندر بر اثر حرارت، فشار و فرسودگی ناشی از طول عمر زیاد را می‌توان سوختن واشر سرسیلندر نامید.

البته معمولا این عیب بر اثر حرارت بالا به وجود می‌آید و باعث می‌شود تا واشر سرسیلندر در برخی نقاط دچار سوختگی شده و خاصیت خود را از دست بدهد. اما در مجموع عوامل دیگری مثل فشار بالا و فرسودگی ناشی از کارکرد زیاد را هم می‌توان به دلایل سوختن واشر سرسیلندر و بروز ایراد در این قطعه مهم اضافه کرد.

سوختن واشر سرسیلندر، یکباره اتفاق نمی‌افتد و پیش از آنکه کار به جاهای حساس برسد، علائم و نشانه‌هایی در عملکرد موتور مشاهده می‌شود که بر اساس آنها می‌توان این عیب و ایراد را تشخیص داد.

از جمله مهم‌ترین نشانه‌های سوختن واشر سرسیلندر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بد روشن شدن خودرو

اگر واشر سرسیلندر ماشین شما ایراد داشته باشد، این احتمال وجود دارد که شب بعد از خاموش کردن خودرو در پارکینگ، به‌تدریج مایع خنک‌کننده از فضای اطراف سیلندر به داخل محفظه سیلندر نشت پیدا کند و بخارات آن روی نوک الکترود شمع خودرو بنشیند.

بدین ترتیب صبح بعد از چند ساعت خاموش بودن، خودرو در استارت اول خوب روشن نمی‌شود و تا مدتی بعد از روشن شدن نیز با ریپ زدن و لرزش کار می‌کند. بنابراین اگر ماشین شما بعد از چند ساعت خاموش بودن به ویژه در اول صبح بد روشن می‌شود و خوب کار نمی‌کند، باید احتمال بدهید که واشر سرسیلندر شما نیم‌سوز شده و دچار ایراد باشد.

خروج دود سفید از اگزوز

اگر دمای هوای محیط چندان سرد نباشد، معمولا گازهای خروجی از اگزوز خودرو باید به صورت بی‌رنگ باشند. اما اگر واشر سرسیلندر سوخته باشد، مایع خنک‌کننده یا همان آب رادیاتور به داخل سیلندر نفوذ کرده و همراه با مخلوط سوخت و هوا در مرحله انفجار سیلندر به بخار تبدیل می‌شود. پس از آن نیز با باز شدن سوپاپ، دود به صورت بخار سفید رنگ از اگزوز خارج می‌شود.

بنابراین اگر زمانی که هوا خیلی سرد نیست، خروج دود سفید رنگ را از اگزوز را مشاهده کردید، به تعمیرگاه مراجعه کنید؛ چرا که واشر سرسیلندر خودرو ایراد پیدا کرده است. البته باید تاکید کنیم عدم مشاهده این عیب هم نمی‌تواند دلیل بر سالم بودن قطعی واشر سرسیلندر باشد.

کم شدن آب رادیاتور

سطح مایع خنک‌کننده یا همان آب رادیاتور باید تقریبا ثابت باشد و به این زودی‌ها پایین نرود. اگر خودروی شما هیچ‌گونه نشتی از شلنگ‌ها و لوله‌های آب موتور ندارد اما سطح مایع خنک‌کننده زودبه‌زود کم می‌شود، می‌توان حدس زد که واشر سرسیلندر ایراد پیدا کرده و مایع خنک‌کننده از طریق سوختن درون سیلندر در حال هدر رفتن است.

این ایراد می‌تواند با خروج دود سفید رنگ از اگزوز همراه باشد اما گاهی اوقات، به‌خصوص زمانی که میزان سوختن یا ایراد واشر سرسیلندر خیلی زیاد نیست، ممکن است صرفا آب رادیاتور کم شود اما دود سفید رنگ به طور واضح در اگزوز مشاهده نشود.

باد کردن و متورم شدن شلنگ‌های آب موتور

یکی از وظایف واشر سرسیلندر ممانعت از خروج کمپرس (هوای فشرده) سیلندر هنگام بالا آمدن پیستون است. این کمپرس یا همان هوای فشرده درون سیلندر نباید از درز بین سرسیلندر و بدنه موتور خارج شود. اگر واشر سرسیلندر ایراد داشته و یا دچار سوختگی شده باشد، کمپرس موتور وارد مجاری خنک‌کننده شده و از آنجا روی شلنگ‌های آب موتور فشار وارد می‌کند. اگر میزان کمپرس زیاد باشد کم‌کم شلنگ‌ها متورم شده و حالت بادکرده پیدا می‌کنند.

بنابراین اگر متوجه شدید که شلنگ‌های آب ماشین متورم شده، می‌توانید مطمئن باشید که واشر سرسیلندر سوخته یا نیم‌سوز است. پس حتما باید به تعمیرگاه مراجعه کنید.

حباب درون مخزن رادیاتور

مشاهده حباب‌های هوا در مخزن آب رادیاتور هنگام روشن بودن موتور نیز می‌تواند ناشی از ورود کمپرس سیلندر به درون آب باشد و یکی از نشانه‌های سوختن واشر سرسیلندر محسوب شود.

مخلوط شدن آب و روغن

گاهی اوقات سوختن واشر سرسیلندر و ایراد پیدا کردن این قطعه باعث می‌شود که آب یا روغن از مجاری مخصوص خود خارج شده و وارد مجرای سیالات دیگر شود. بدین ترتیب اصطلاحا گفته می‌شود که خودرو آب و روغن قاطی کرده و دچار سوختگی واشر سرسیلندر شده است. نشانه این ایراد نیز درون مخزن روغن موتور قابل تشخیص است؛ اگر مشاهده کردید که روغن ماشین شما از حالت شفاف خارج شده و رنگ شیری به خود گرفته است، باید بدانید که خودرو آب و روغن قاطی کرده و به احتمال بسیار زیاد واشر سوزانده است.

البته گاهی اوقات دیده می‌شود که خودرو دچار ایراد اساسی در واشر سرسیلندر نیست اما زمانی که موتور سرد است، روی گیج روغن یا قسمت پشت درب روغن موتور، مقداری کف شیری رنگ مشاهده می‌شود. اگر با گرم شدن موتور این کف شیری رنگ از بین برود، می‌توان گفت که واشر سرسیلندر تقریبا سالم است و نیازی به تعویض ندارد. با این وجود بهتر است در این مواقع نیز با تعمیرکار متخصص مشورت کنید.

ورود روغن به مخزن آب رادیاتور

همان‌طور که اشاره شد خرابی واشر سرسیلندر می‌تواند باعث مخلوط شدن آب و روغن شود. می‌دانیم روغن در آب مخلوط نمی‌شود، بلکه روی آن معلق می‌ماند. بنابراین گاهی اوقات سوختن واشر سرسیلندر می‌تواند باعث نفوذ روغن به درون مجرای آب شده و درنهایت روی سطح مخزن مایع خنک‌کننده را بپوشاند. اگر قطرات روغن را درون مخزن مایع خنک‌کننده مشاهده کردید، بدانید که واشر سرسیلندر خودروی شما دچار ایراد و یا سوختگی شده است.

نکته: در خودروهایی مثل پژو ۴۰۵، پژو پارس ساده و سمند ساده مجهز به موتور XU7، امکان ترکیب آب و روغن به دلیل آب‌بندی نامناسب هوزینگ ترموستات نیز وجود دارد.

شنیده شدن صداهایی شبیه به شرشر آب

گاهی اوقات خرابی واشر سرسیلندر می‌تواند به تولید صداهای غیرطبیعی نظیر شرشر آب از قسمت پشت داشبرد خودرو منجر شود. البته این ایراد خیلی رایج نیست اما اگر با چنین صداهایی روبرو شدید، حتما به تعمیرگاه مراجعه کنید تا علت آن به طور دقیق کشف شود.

افزایش غیرعادی دمای موتور

اگر سیستم خنک‌کننده ایراد نداشته باشد، دمای موتور در حالت عادی از یک محدوده مشخص فراتر نمی‌رود. گاهی اوقات سوختن واشر سرسیلندر باعث می‌شود تا دمای موتور با وجود سالم بودن سیستم خنک‌کننده، بیش از حالت استاندارد شود و در اصطلاح موتور گرم‌تر کار کند. این افزایش دمای غیرعادی می‌تواند یکی از نشانه‌های سوختن واشر سرسیلندر خودرو به شمار برود که حتما باید به آن توجه شود.

دلایل سوختن واشر سرسیلندر

سوختن واشر سرسیلندر دلایل طبیعی و غیرطبیعی مختلفی دارد که به مهم‌ترین آنها در زیر اشاره کرده‌ایم:

فرسوده و کهنه بودن واشر سرسیلندر

واشر سرسیلندر معمولا در برابر حرارت و فشار مقاوم است و مدت زمان زیادی روی خودرو دوام می‌آورد. اما به هر حال هر قطعه عمری دارد و واشر سرسیلندر هم از این قاعده مستثنا نیست. بنابراین اگر سال‌های متمادی واشر سرسیلندر خودرو شما تعویض نشده، احتمال دارد که همین روزها کم‌کم نشانه‌های خرابی واشر سرسیلندر را روی خودرویتان مشاهده کنید.

افزایش دمای بیش از حد موتور

افزایش دما یا جوش آوردن موتور می‌تواند مهم‌ترین دلیل سوختن واشر سرسیلندر خودرو باشد. افزایش دمای بیش از حد موتور روی خواص واشر سرسیلندر تاثیر منفی می‌گذارد و اگر فورا برطرف نشود، درنهایت به سوختن کامل واشر سرسیلندر منجر خواهد شد.

افزایش دمای موتور خود علل و دلایل مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها در ادامه ذکر شده است:

• خرابی فن رادیاتور

فن رادیاتور نقش مهمی در دفع گرمای اضافی موتور بازی می‌کند. اگر این فن خراب شود، دمای موتور به شدت بالا می‌رود و دمای زیاد نیز می‌تواند موجب سوختن و خرابی واشر سرسیلندر شود.

• هوا گرفتن یا مسدود شدن رادیاتور

برای آنکه رادیاتور بتواند حرارت موتور را کاهش دهد، باید مایع خنک‌کننده عاری از هرگونه هوا باشد. همچنین، منافذ باریک درون رادیاتور نیز باید تمیز باشند تا مایع خنک‌کننده با عبور از آن‌ها خنک شود.

• خراب شدن ترموستات

خراب شدن ترموستات و نقص در عملکرد آن موجب افزایش دمای موتور می‌شود و به طور مستقیم روی عمر واشر سرسیلندر تاثیر می‌گذارد.

آب موتور یا همان مایع خنک‌کننده رادیاتور باید به میزان کافی در مدار وجود داشته باشد. هرگونه نشتی آب موتور موجب کاهش میزان این سیال و هوا گرفتن رادیاتور می‌شود. درنتیجه سیستم خنک‌کننده به خوبی عمل نمی‌کند و احتمال افزایش دمای موتور و سوختن واشر سرسیلندر بالا می‌رود.

• فشار بیش از حد روی خودرو

استفاده طولانی‌مدت از خودرو، حمل بار سنگین، حضور در ترافیک به مدت طولانی و مواردی از این دست، فشار زیادی روی موتور خودرو وارد می‌کند. به ویژه اگر در فصول گرم این کار را انجام دهید، خیلی زود عمر واشر سرسیلندر به پایان می‌رسد و شما با نشانه‌های سوختن واشر سرسیلندر روبرو خواهید شد.

• عدم استفاده از مایع ضدیخ و ضدرسوب

ضدیخ تنها برای فصل زمستان نیست، بلکه این مایع خاصیت ضدجوش هم دارد و ضریب انتقال حرارت بالاتری نسبت به آب ارائه می‌دهد. بنابراین وجود آن در موتور خودرو برای جلوگیری از رسوب در مجاری رادیاتور و خنک ماندن موتور ضروری است. بنابراین اگر از مایع ضدیخ در موتور خودرو استفاده نشود، احتمال سوختن واشر سرسیلندر بالا می‌رود.

• خراب شدن واتر پمپ

واتر پمپ نقش مهمی در گردش مایع خنک‌کننده درون موتور ایفا می‌کند. اگر این قطعه دچار ایراد شود و نتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد، حرارت اضافه موتور به طور استاندارد و مناسب دفع نخواهد شد. درنتیجه دمای موتور بالا می‌رود و احتمال سوختن واشر سرسیلندر خودرو دو چندان می‌شود.

• تاب برداشتن یا ترک خوردن سرسیلندر

اگر سرسیلندر ماشین ترک خورده یا تاب برداشته باشد، احتمال گرم کار کردن موتور، افزایش بیش از حد دما و درنتیجه سوختن واشر سرسیلندر افزایش پیدا می‌کند.

• شل بسته شدن پیچ های واشر سرسیلندر

پیچ‌های سرسیلندر باید تحت گشتاور استاندارد و به صورت اصولی بسته شوند تا این قطعه به نحو مناسب روی واشر و بلوک سیلندر قرار گیرد و هیچ‌گونه هوا یا سیالی از بین آن‌ها درز پیدا نکند. بد بسته شدن پیچ‌های واشر سرسیلندر می‌تواند موجب افزایش دمای موتور و کاهش کارایی واشر شود.

عواقب سوختن واشر سرسیلندر

سوختن واشر سرسیلندر می‌تواند عواقب پرهزینه به دنبال داشته باشد. موارد زیر مهم‌ترین آنهاست:

اختلاط آب و روغن و اختلال در سیستم روغنکاری

روغن موتور باید به صورت تمیز و باکیفیت و تحت درجه گرانروی مناسب درون موتور جریان داشته باشد تا قطعاتی مثل یاتاقان‌ها، میل‌لنگ، شاتون و پیستون عملکرد درستی داشته باشند و عمر موتور زودتر از موعد به پایان نرسد. اگر واشر سرسیلندر سوخته باشد و بر اثر آن آب به درون روغن راه پیدا کند، مایع روانکار موتور یا همان روغن خاصیت اولیه را نداشته و احتمال بروز ایراداتی مثل یاتاقان زدن، شاتون زدن، روغن‌سوزی و خرابی میل‌سوپاپ افزایش پیدا خواهد کرد.

زنگ زدن قطعات حساس موتور

نفوذ آب به درون روغن علاوه بر آنکه خاصیت روانکاری روغن موتور را کم می‌کند، باعث زنگ زدن قطعاتی مثل میل‌لنگ و دیگر بخش‌های داخلی موتور نیز خواهد شد. درنتیجه احتمال آسیب جدی به موتور افزایش پیدا می‌کند که برای تعمیر آن نیاز به باز شدن کامل موتور خودرو و صرف هزینه‌های زیاد خواهد بود.

کاهش توان موتور

اگر واشر سرسیلندر ایراد پیدا کند، کمپرس موتور یا همان هوای فشرده داخل سیلندر می‌تواند از درزهای مختلف خارج شود و به هدر برود. درنتیجه دیگر موتور خودرو قدرت کافی در اختیار نمی‌گذارد و توان فنی خودرو کم می‌شود. بدین ترتیب میزان شتاب و چابکی ماشین پایین می‌آید و خودرو مثل همیشه کار نمی‌کند.

راه‌های جلوگیری از سوختن واشر سرسیلندر

همان‌طور که بیان شد، مهم‌ترین دلیل سوختن واشر سرسیلندر، افزایش دمای بیش از حد موتور یا جوش آوردن خودرو است. بنابراین در وهله اول نباید اجازه داد موتور خودرو جوش بیاورد و در اصطلاح اوورهیت شود. بدین منظور باید نکات زیر را رعایت کنید:

• از سلامت سیستم خنک‌کننده مطمئن شوید: برای این منظور لازم است تا فن خنک‌کننده، رادیاتور و شلنگ‌های آب موتور در بازه‌های زمانی مختلف چک شوند و هرگونه ایراد آنها برطرف شود. توصیه می‌کنیم هر دو یا سه سال رادیاتور خودرو نیز توسط تعمیرکار چک شود و اگر نقصی در آن وجود دارد، رفع گردد.
• به خودرو فشار نیاورید: هرگونه اعمال فشار غیرعادی روی خودرو می‌تواند باعث سوختن واشر سرسیلندر شود. شتاب‌گیری‌ ناگهانی، حمل بار سنگین و طی کردن مسافت‌های طولانی در فصول گرم سال بدون استراحت دادن به خودرو از جمله مواردی است که باعث اعمال فشار زیاد روی موتور و درنتیجه سوختن واشر سرسیلندر می‌شود.
• همیشه از مایع ضد یخ در رادیاتور استفاده کنید: مایع ضدیخ مخصوص زمستان و هوای سرد نیست. وجود این مایع درون آب رادیاتور باعث انتقال حرارت بهتر موتور شده و طول عمر فنی خودرو را افزایش می‌دهد. استفاده از آن می‌تواند در کاهش احتمال سوختن واشر سرسیلندر تا حدودی موثر باشد.

ویژگی های واشر سرسیلندر خوب

واشر سرسیلندر خوب باید در برابر فشار و دمای بالا مقاوم باشد. ضمن آنکه از ضریب انتقال حرارت مناسب مطابق با دمای عملکردی موتور برخوردار شود. برای پی بردن به ویژگی‌های واشر سرسیلندر مناسب ماشین خودتان مانند واشر سرسیلندر پژو ۴۰۵ یا واشر سرسیلندر پژو ۲۰۶ بهتر است به راهنماهای شرکت سازنده رجوع کنید یا از تعمیرکاران مجرب و معتمد مشورت بگیرید.

کلام آخر

سوختن واشر سرسیلندر یکی از ایرادات پرهزینه و پردردسری است که بی‌توجهی به آن، می‌تواند آسیب‌های جدی به موتور وارد آورد. یاتاقان زدن، گریپاژ موتور، کاهش توان خودرو، زنگ زدن اجزای داخلی موتور، روغن‌سوزی و مواردی از این دست، ممکن است بر اثر بی‌احتیاطی و کم‌توجهی به خرابی واشر سرسیلندر در موتور خودرو رخ بدهد.

توصیه می‌شود هر زمان که با کاهش آب رادیاتور مواجه شدید، به تعمیرکار مراجعه کنید تا اگر واشر سرسیلندر ایراد دارد، نسبت به رفع این ایراد اقدام اساسی صورت بگیرد. همچنین هر دو سال نسبت به بررسی رادیاتور خودرو از نظر باز بودن مجاری آن اقدام کرده و ترموستات خودرو نیز در این بازه تعویض شود.

فشار نیاوردن به موتور، رانندگی در شرایط استاندارد و استفاده از مایع ضدیخ باکیفیت می‌تواند در جلوگیری از سوختن واشر سرسیلندر خودرو تاثیر مثبت داشته باشد. همچنین می‌دانیم که اکثر مالکان پژو ۴۰۵ GLX یا پژو پارس ساده مجهز به موتور XU7، با مشکل سوختن واشر سرسیلندر مواجه می‌شوند.

جهت جلوگیری از سوختن واشر سرسیلندر پژو ۴۰۵ و دیگر خودروهای مجهز به موتور XU7 توصیه می‌شود هر دو سال یا هر چهل هزار تا پنجاه هزار کیلومتر کارکرد، واشر سرسیلندر خودرو عوض شود تا با عواقب ناگوار سوختن این قطعه روبرو نشوید.

نویسنده: تیم تولید محتوا خودرو45