سینما پر از اصطلاحات تخصصی است که دانستن آنها برای درک بهتر فیلم ها مهم است. از زمان اختراع سینما در سال ۱۸۹۵، زبان خاصی برای این هنر شکل گرفته که شامل واژه های زیادی می شود. این اصطلاحات به ما کمک می کنند تا فرآیند ساخت فیلم را بهتر بفهمیم و از تماشای آن بیشتر لذت ببریم. سوال اینجاست که چرا یادگیری این اصطلاحات برای کسانی که سینما را جدی می گیرند مهم است؟ این واژه ها به ما امکان می دهند عمیق تر به فیلم ها نگاه کنیم و جزئیاتی را ببینیم که قبلاً متوجه نمی شدیم.
امروزه سینما فقط یک سرگرمی نیست، بلکه راهی برای بیان ایده ها و نظرات مختلف است. اصطلاحات سینمایی زبان مشترکی بین فیلمسازان، منتقدان و تماشاگران ایجاد می کند که باعث می شود بتوانند بهتر درباره فیلم ها صحبت کنند. هر اصطلاح، بخشی از روند ساخت فیلم را توضیح می دهد. چطور می توانیم با یادگیری این اصطلاحات، فیلم ها را بهتر درک کنیم؟ وقتی این واژه ها را بدانیم، می توانیم به جنبه های مختلف یک فیلم توجه کنیم و آن را از زوایای متفاوت بررسی کنیم. در ادامه، قصد داریم شما را با برخی از مهم ترین اصطلاحات سینمایی آشنا کنیم. این آشنایی باعث میشود تا فیلم ها را بهتر بفهمید و دید جدیدی نسبت به سینما پیدا کنید.
اگر شما هم به هنر بازیگری علاقه مند هستید میتوانید در دوره آموزش بازیگری که تحت نظر اساتید شناخته شده سینما و تلویزیون از مقدماتی تا پیشرفته و کاملاً عملی و تخصصی در آموزشگاه فن آموزان برگزار میشود شرکت کرده و مدرک فنی حرفه ای آن را دریافت کنید. جهت مشاهده جزئیات و شرایط این دوره روی تصویر بالا کلیک کنید و یا با آموزشگاه تماس حاصل فرمایید.
اصطلاحات سینما
- میزانسن
- دکوپاژ
- کِلاکت
- میزانسن
- منشی صحنه
- کات دادن کارگردان
- راکورد
- برداشت
- کات یا Cut
- راف کات یا Cut
- فاین کات یا Fine Cut
- جامپ کات یا Jump Cut
- ژانر یا Genre
- پلان، نما یا شات
- نمای مادر یا Master Shot
- نمای خاص یا Specific Shot
- سکانس
- پلان سکانس
- اکستریم کلوز آپ
- کلوز آپ یا نمای بسته
- مدیوم کلوز آپ
- مدیوم شات
- کابوی شات
- مدیوم لانگ شات
- فول شات
- لانگ شات یا Long Shot
- اکستریم لانگ شات یا Extreme Long Shot
- زاویه بالا یا High Angle
- زاویه پایین یا Low Angle
- نمای روی شانه یا Over The Shoulder
- POV یا Point Of View
- آداپته یا Adaptation
- آرک یا Arc
- آنونس یا Preview
- اپیزود یا Episode
- استودیو یا Studio
- اکشن یا Action
- بدل‌کار
- تراولینگ
- پن یا Pan
- تیلت یا Tilt
- دالی این یا Dolly In
- دالی اوت یا Dolly Out
- دالی زوم یا Dolly Zoom
- زوم این یا Zoom In
- زوم اوت یا Zoom Out
- تدوین یا Edit
- تهیه‌کننده
- جلوه‌های ویژه
- تروکاژ
- سناریو
- صداگذاری
- صدابردار
- فلاش‌بک یا FlashBack
- فلاش فوروارد یا FlashForward
- دیزالو یا Dissolve
- فیداین یا Fade In
- فیداوت یا Fade Out
- لوکیشن یا Location
- نورپردازی
- بوم
- تیتراژ
- اتالوناژ
- پرده سینما
- شرکت پخش
میزانسن
میزانسن به معنای چیدمان و ترکیب بندی تمام عناصر بصری در قاب تصویر است. این اصطلاح شامل نحوه قرارگیری بازیگران، دکور، نورپردازی، لباس ها و تمام عناصر دیگری است که در کادر دوربین دیده می شوند. کارگردان با استفاده از میزانسن، فضای بصری فیلم را شکل می دهد و حس و حال مورد نظر خود را به مخاطب منتقل می کند.
دکوپاژ
دکوپاژ (Découpage) به طرح تصویری فیلمنامه و تقسیم بندی آن به نماها و سکانس های مختلف گفته می شود. در این مرحله، کارگردان مشخص می کند که هر صحنه چگونه فیلمبرداری شود، از چه زوایایی تصویربرداری انجام شود و حرکات دوربین چگونه باشد. دکوپاژ در واقع نقشه راه تصویری فیلم است که قبل از شروع فیلمبرداری آماده می شود.
کلاکت
کلاکت (Clapper Board) ابزاری است که در ابتدای هر برداشت جلوی دوربین گرفته می شود و اطلاعات مربوط به شماره صحنه، برداشت و سکانس روی آن ثبت می شود. صدای مشخص کلاکت به تدوینگر کمک می کند تا تصویر و صدا را در مرحله تدوین به درستی همگام سازی کند.
منشی صحنه
منشی صحنه مسئول ثبت تمام جزئیات صحنه ها، دیالوگ ها و تغییرات احتمالی در فیلمنامه است. منشی صحنه باید تمام اتفاقات صحنه را یادداشت کند تا در برداشت های بعدی، تداوم صحنه ها حفظ شود. منشی صحنه همچنین مسئول کنترل راکورد و گزارش روزانه فیلمبرداری است.
کات دادن کارگردان
“کات” (Cut) دستوری است که کارگردان برای پایان یک برداشت اعلام میکند. این اصطلاح به معنای قطع فیلمبرداری است و زمانی گفته میشود که کارگردان از برداشت راضی باشد یا نیاز به تکرار صحنه داشته باشد.
راکورد
راکورد (Continuity) به معنای حفظ تداوم و پیوستگی در تمام عناصر صحنه است که شامل تداوم در لباس ها، آرایش صحنه، موقعیت بازیگران، نور و حتی ساعت روز می شود. راکورد برای حفظ منطق تصویری فیلم ضروری است و اشتباه در آن باعث خدشه دار شدن باورپذیری فیلم میشود.
برداشت
برداشت (Take) به هر بار فیلمبرداری یک صحنه یا بخشی از آن گفته میشود. معمولاً برای اطمینان از کیفیت مطلوب، یک صحنه چندین بار فیلمبرداری میشود. هر برداشت با شماره مشخص میشود و در نهایت، بهترین برداشت برای استفاده در فیلم نهایی انتخاب می‌گردد. تعداد برداشت‌ها می‌تواند بسته به پیچیدگی صحنه، رضایت کارگردان و عملکرد بازیگران متغیر باشد.
راف کات یا Rough Cut
راف کات (Rough Cut) اولین نسخه تدوین شده از فیلم است که تمام نماها به ترتیب اولیه چیده شده اند. در این مرحله، تدوینگر تمام برداشت های انتخاب شده را به ترتیب فیلمنامه کنار هم قرار می دهد. راف کات طولانی تر از نسخه نهایی فیلم است و هنوز جزئیات دقیق تدوین، صداگذاری و جلوه های ویژه روی آن اعمال نشده است.
فاین کات یا Fine Cut
فاین کات (Fine Cut) نسخه نهایی و پالایش شده فیلم قبل از مرحله صداگذاری و اصلاح رنگ است. در این مرحله، تدوینگر و کارگردان روی جزئیات دقیق برش ها، ریتم فیلم و توالی صحنه ها کار می کنند. فاین کات بسیار نزدیک به نسخه نهایی فیلم است و تمام تغییرات اساسی در ساختار روایی فیلم در این مرحله انجام شده است.
جامپ کات یا Jump Cut
جامپ کات (Jump Cut) نوعی برش در تدوین است که باعث ایجاد پرش ناگهانی در زمان یا مکان می شود. در این تکنیک، بخشی از یک نما حذف می شود و باعث می شود حرکت شخصیت ها یا اشیا به طور ناگهانی تغییر کند. جامپ کات برای ایجاد حس ناپیوستگی، تأکید بر گذر زمان یا ایجاد تنش در صحنه استفاده میشود.
ژانر یا Genre
ژانر (Genre) به دسته بندی فیلم ها بر اساس سبک، موضوع یا عناصر مشترک اشاره دارد. ژانرهای رایج در سینما شامل ژانر درام، کمدی، اکشن، ترسناک، علمی-تخیلی و وسترن هستند. هر ژانر قواعد و انتظارات خاص خود را دارد که بر روایت، شخصیت پردازی و جنبه های بصری فیلم تأثیر می گذارد. شناخت ژانر به مخاطبان کمک می کند تا انتظارات خود را از فیلم تنظیم کنند.
پلان، نما یا شات
پلان، نما یا شات (Shot) به واحد پایه تصویربرداری در فیلم اشاره دارد. هر پلان یک برداشت پیوسته از صحنه است که بدون قطع فیلمبرداری می شود. پلان ها از نظر اندازه (مانند نمای باز، نمای متوسط، نمای نزدیک)، زاویه دوربین و حرکت دوربین متفاوت است. ترکیب پلان های مختلف در تدوین، روایت بصری فیلم را شکل می دهد.
نمای مادر یا Master Shot
نمای مادر (Master Shot) یک نمای طولانی و باز است که کل صحنه و تمام بازیگران را در بر می گیرد. این نما در ابتدای فیلمبرداری یک صحنه گرفته می شود و به عنوان مرجعی برای سایر نماهای جزئی تر عمل می کند. نمای مادر به بیننده دید کلی از فضا و موقعیت شخصیت ها می دهد و در تدوین برای ایجاد پیوستگی بین نماهای نزدیک تر استفاده می شود.
نمای خاص یا Specific Shot
نمای خاص (Specific Shot) به نماهایی اشاره دارد که برای نشان دادن جزئیات خاص یا تأکید بر عناصر مشخصی در صحنه طراحی شده اند. این نماها شامل نمای نزدیک از چهره بازیگر، نمای جزئی از یک شیء مهم یا زاویه ای خاص برای القای حس یا معنای ویژه هستند. نماهای خاص پس از نمای مادر فیلمبرداری می شوند و در تدوین برای ایجاد تأثیر دراماتیک یا انتقال اطلاعات مهم به بیننده استفاده می شوند.
سکانس
سکانس (Sequence) به مجموعه‌ای از صحنه‌های مرتبط به هم گفته میشود که یک واحد روایی کامل را تشکیل میدهند. هر سکانس معمولاً یک رویداد یا موقعیت مشخص را روایت میکند و می‌تواند شامل چندین صحنه در مکان‌ها و زمان‌های مختلف باشد. سکانس‌ها عناصر ساختاری مهمی در فیلم هستند که به پیشبرد داستان کمک می‌کنند. برای مثال، یک سکانس تعقیب و گریز می‌تواند شامل صحنه‌هایی از خیابان‌های مختلف، داخل اتومبیل‌ها و حتی نماهای هوایی باشد که همگی در خدمت روایت یک رویداد واحد هستند.
پلان سکانس
پلان سکانس (Sequence Shot) یک نمای طولانی و پیوسته است که بدون برش و در یک برداشت مداوم فیلمبرداری می شود و یک سکانس کامل را پوشش می دهد. این تکنیک یکی از پیچیده ترین و چالش برانگیزترین روش های فیلمبرداری است که نیاز به برنامه ریزی دقیق، هماهنگی کامل بین عوامل و مهارت بالای فیلمبردار دارد.
پلان سکانس حس واقع گرایی و تعلیق را افزایش میدهد و تماشاگر را در تجربه ای بی واسطه از رویدادها غوطه ور میکند. این تکنیک اغلب برای نمایش پیچیدگی روابط بین شخصیت ها یا نشان دادن گذر زمان در یک فضای مشخص استفاده می شود.
اکستریم کلوز آپ
اکستریم کلوز آپ (Extreme Close-Up) نمایی بسیار نزدیک از سوژه است که جزئیات بسیار ریز را نشان می دهد. این نما روی بخش کوچکی از چهره (مانند چشم ها یا لب ها) یا جزئیات بسیار ریز یک شیء متمرکز می شود. اکستریم کلوز آپ برای ایجاد تأثیر عاطفی قوی، نمایش حالات روحی شخصیت ها یا تأکید بر اهمیت یک عنصر خاص در داستان استفاده شود. این نوع نما به دلیل نزدیکی زیاد به سوژه، حس صمیمیت یا حتی ناراحتی در بیننده ایجاد میکند.
کلوز آپ یا نمای بسته
کلوز آپ (Close-Up) نمایی است که صورت کامل یک شخصیت یا شیء را از نزدیک نشان می دهد. این نما از گردن تا بالای سر را در بر می گیرد و برای نمایش واکنش های عاطفی، حالات چهره و ایجاد ارتباط نزدیک بین شخصیت و تماشاگر استفاده می شود. کلوز آپ یکی از قدرتمندترین ابزارهای بصری در سینما است که احساسات و افکار درونی شخصیت ها را بدون نیاز به دیالوگ منتقل میکند. این نما همچنین برای تأکید بر اهمیت اشیاء و… در داستان استفاده می شود.
مدیوم کلوز آپ
مدیوم کلوز آپ (Medium Close-Up) نمایی است که شخصیت را از سینه تا بالای سر نشان می دهد. این نما حد واسط بین کلوز آپ و مدیوم شات است و امکان نمایش حالات چهره را همراه با کمی از زبان بدن و حرکات دست فراهم می کند. مدیوم کلوز آپ در صحنه های دیالوگ و تعامل بین شخصیت ها بسیار پرکاربرد است، زیرا هم امکان دیدن واکنش های عاطفی را فراهم می کند و هم فضای کافی برای نمایش ژست ها و حرکات محدود دست ها را در اختیار می گذارد.
مدیوم شات
مدیوم شات (Medium Shot) نمایی است که شخصیت را از کمر تا بالای سر نشان می دهد. این نما امکان دیدن زبان بدن، حرکات دست و تعامل شخصیت با محیط اطراف را فراهم می کند، در حالی که همچنان به اندازه کافی نزدیک است تا حالات چهره قابل تشخیص باشند. مدیوم شات یکی از پرکاربردترین نماها در سینما است و برای صحنه های گفتگو، تعامل بین شخصیت ها و نمایش اعمال روزمره استفاده می شود.
کابوی شات
کابوی شات (Cowboy Shot) نمایی است که شخصیت را از زانو تا بالای سر نشان می دهد. این نام از فیلم های وسترن گرفته شده است، جایی که این نما برای نمایش تفنگ داران و کلت های آن ها استفاده می شد. کابوی شات امکان دیدن حرکات کامل بدن از زانو به بالا را فراهم می کند و برای نمایش اکشن، حرکات فیزیکی و تعامل با اشیاء یا سلاح ها مناسب است. این نما همچنین برای نمایش لباس و تجهیزات شخصیت ها استفاده میشود.
مدیوم لانگ شات
مدیوم لانگ شات (Medium Long Shot) نمایی است که شخصیت را تقریباً به صورت کامل، از پا تا سر نشان می دهد، اما همچنان به اندازه کافی نزدیک است که جزئیات قابل تشخیص باشند. این نما امکان دیدن محیط اطراف شخصیت را نیز فراهم می کند و برای نمایش تعامل شخصیت با محیط و سایر افراد مناسب است. مدیوم لانگ شات برای ایجاد تعادل بین نمایش شخصیت و محیط اطراف استفاده میشود.
فول شات
فول شات (Full Shot) نمایی است که کل بدن شخصیت را از پا تا سر، همراه با مقداری از فضای اطراف نشان می دهد. این نما امکان دیدن کامل حرکات بدن، لباس و تعامل شخصیت با محیط را فراهم می کند. فول شات برای نمایش اعمال فیزیکی، رقص، حرکات ورزشی و صحنه‌هایی که نیاز به دیدن کل بدن شخصیت دارند، استفاده میشود. این نما همچنین می‌تواند برای معرفی شخصیت‌ها و نشان دادن موقعیت آنها در فضای صحنه مؤثر باشد.
لانگ شات یا Long Shot
لانگ شات (Long Shot) نمایی است که شخصیت یا سوژه را از فاصله دور نشان می دهد، به طوری که کل بدن شخصیت و محیط اطراف آن در قاب تصویر قرار می گیرد. این نما برای نمایش ارتباط شخصیت با محیط پیرامون، معرفی مکان های جدید و ایجاد حس فضا و مقیاس استفاده می شود. لانگ شات برای نشان دادن انزوای شخصیت، عظمت طبیعت یا پیچیدگی یک صحنه شهری به کار میرود.
اکستریم لانگ شات
اکستریم لانگ شات نمایی بسیار وسیع است که از فاصله بسیار دور گرفته می شود. در این نما، شخصیت ها بسیار کوچک به نظر می رسند و محیط اطراف بخش عمده ای از قاب را پر می کند. این نوع نما برای نمایش چشم اندازهای وسیع، مناظر طبیعی وسیع یا نماهای هوایی از شهرها استفاده می شود. اکستریم لانگ شات برای القای حس تنهایی، کوچکی انسان در برابر طبیعت یا نمایش مقیاس عظیم یک رویداد به کار میرود.
زاویه بالا یا High Angle
زاویه بالا (High Angle) نمایی است که در آن دوربین از بالا به سمت سوژه زاویه می گیرد. این زاویه از کمی بالاتر از سطح چشم تا نمای کاملاً عمودی متغیر است. زاویه بالا اغلب برای القای حس آسیب پذیری، ضعف یا ناتوانی شخصیت استفاده می شود. همچنین برای نشان دادن دیدگاه یک شخصیت قدرتمندتر یا برای ارائه اطلاعات بیشتر درباره محیط اطراف به کار میرود. این زاویه در صحن ه‌های تعقیب و گریز، نمایش شلوغی شهرها یا ایجاد حس تعلیق در ژانرهای مختلف فیلم کاربرد دارد.
زاویه پایین یا Low Angle
زاویه پایین (Low Angle) نمایی است که در آن دوربین از پایین به سمت سوژه زاویه می گیرد. این زاویه از کمی پایین تر از سطح چشم تا نمای کاملاً رو به بالا متغیر است. زاویه پایین برای نشان دادن قدرت، اقتدار یا تهدیدآمیز بودن یک شخصیت استفاده می شود. این زاویه شخصیت را بزرگ تر و قدرتمندتر نشان میدهد و حس ترس یا احترام را در بیننده ایجاد میکند. زاویه پایین همچنین برای نمایش دیدگاه یک کودک، نشان دادن عظمت ساختمان ها یا ایجاد حس هیجان و اکشن در صحنه های اکشن استفاده میشود.
نمای روی شانه یا Over The Shoulder
نمای روی شانه (Over The Shoulder) نمایی است که از پشت شانه یک شخصیت گرفته می شود و صورت شخصیت مقابل را نشان می دهد. این نما در صحنه های گفتگو استفاده می شود و به ایجاد حس عمق و ارتباط بین شخصیت ها کمک می کند.
نمای روی شانه به بیننده اجازه می دهد تا هم واکنش های شخصیت مقابل را ببیند و هم حضور شخصیت دیگر را حس میکند. این نما برای ایجاد حس صمیمیت، تنش یا تقابل بین شخصیت ها مؤثر است و به حفظ پیوستگی فضایی در صحنه های گفتگو کمک می کند.
POV یا Point Of View
نمای نقطه دید یا POV (Point Of View) نمایی است که دقیقاً از دید یک شخصیت گرفته می شود، گویی بیننده از چشمان آن شخصیت به صحنه نگاه می کند. این نما برای ایجاد حس همذات پنداری قوی با شخصیت و غوطه ور کردن بیننده در تجربه او استفاده می شود. POV برای نشان دادن حالات ذهنی خاص (مانند مستی یا گیجی)، ایجاد تعلیق در ژانر وحشت، یا نمایش دیدگاه منحصر به فرد یک شخصیت به کار رود. این نما همچنین در فیلم های اکشن برای نمایش صحنه های هیجان انگیز از دید قهرمان استفاده می شود.
آداپته
آداپته یا اقتباس (Adaptation) به فرآیند تبدیل یک اثر از یک رسانه به رسانه دیگر، معمولاً از کتاب یا داستان کوتاه به فیلم یا سریال تلویزیونی، اشاره دارد. آداپته شامل تغییر و تطبیق عناصر داستانی، شخصیت ها و ساختار روایی برای متناسب شدن با قالب جدید است. فیلمنامه نویسان و کارگردانان در اقتباس باید تصمیم بگیرند که چه عناصری از اثر اصلی را حفظ کنند و چه تغییراتی برای سازگاری با رسانه جدید ضروری است.
آرک یا Arc
آرک (Arc) به مسیر تحول و رشد یک شخصیت در طول داستان اشاره دارد. این اصطلاح نشان دهنده تغییرات درونی و بیرونی شخصیت از ابتدا تا انتهای فیلم است. یک آرک شخصیتی قوی شامل تغییر در باورها، ارزش ها، رفتارها یا اهداف شخصیت است. آرک شخصیتی به ایجاد عمق در شخصیت پردازی کمک می کند و باعث می شود تماشاگران با شخصیت ارتباط عمیق تری برقرار کنند. در فیلمنامه نویسی، طراحی یک آرک شخصیتی قوی و باورپذیر برای شخصیت اصلی اهمیت زیادی دارد و به جذابیت و تأثیرگذاری داستان کمک میکند.
آنونس یا Preview
آنونس یا پیش نمایش (Preview) ویدیویی کوتاه است که برای معرفی و تبلیغ یک فیلم یا سریال ساخته می شود. آنونس طولانی تر از تریلر است و صحنه های بیشتری از فیلم را نشان می دهد. هدف اصلی آنونس، ارائه اطلاعات بیشتر درباره داستان، شخصیت ها و فضای کلی فیلم به مخاطبان است. آنونس ها قبل از اکران فیلم در سینماها، تلویزیون و پلتفرم های آنلاین پخش می شوند و نقش مهمی در بازاریابی و جذب مخاطب دارند. در ساخت آنونس، تدوینگران تلاش می کنند تا بدون لو دادن نکات کلیدی داستان، جذابیت های اصلی فیلم را به نمایش بگذارند.
اپیزود یا Episode
اپیزود یا قسمت (Episode) به هر بخش مجزا از یک مجموعه تلویزیونی یا سریال گفته می شود. هر اپیزود داستان مستقلی را روایت می کند که در عین حال با خط داستانی کلی سریال مرتبط است. اپیزودها از نظر زمانی متفاوت است، اما بین 20 تا 60 دقیقه طول می کشند. ساختار هر اپیزود شامل معرفی، توسعه داستان، نقطه اوج و پایان بندی است. در سریال های مدرن، اپیزودها اغلب با “کلیف هنگر” (پایان معلق) به پایان می رسند تا مخاطب را برای تماشای قسمت بعدی مشتاق نگه دارند.
استودیو یا Studio
استودیو (Studio) به مکان یا شرکتی گفته می شود که تجهیزات و امکانات لازم برای تولید فیلم، برنامه تلویزیونی یا محتوای صوتی-تصویری را فراهم می کند. استودیوها شامل فضاهای فیلمبرداری کنترل شده، تجهیزات نورپردازی، سیستم های صوتی، اتاق های تدوین و امکانات پس‌تولید باشند.
استودیوهای بزرگ فیلمسازی علاوه بر فضاهای فیزیکی، شامل بخش های مختلف تولید، توزیع و بازاریابی نیز هستند. استودیوها نقش مهمی در صنعت سرگرمی دارند و از استودیوهای کوچک مستقل تا شرکت های بزرگ تولید فیلم متغیر می باشند.
اکشن یا Action
اکشن (Action) در سینما به دو معنا به کار می رود. اول، به عنوان دستور شروع فیلمبرداری که توسط کارگردان اعلام می شود. دوم، به عنوان ژانری از فیلم که در آن صحنه های پرتحرک، تعقیب و گریز، درگیری فیزیکی و جلوه های ویژه نقش پررنگی دارند.
فیلم های اکشن نیاز به برنامه ریزی دقیق، هماهنگی تیمی و بودجه قابل توجه برای اجرای صحنه های خطرناک و جلوه های ویژه دارند. این ژانر یکی از محبوب ترین و پرفروش ترین ژانرهای سینمایی است که با عناصری از ژانرهای دیگر مانند علمی-تخیلی یا جاسوسی ترکیب می شود.
بدل کار
بدل کار (Stunt Performer) به فردی حرفه ای گفته میشود که به جای بازیگران اصلی در صحنه های خطرناک و پرریسک حضور می یابد. بدل کارها متخصصانی آموزش‌دیده هستند که مهارت های ویژه ای در انجام حرکات خطرناک مانند پرش از ارتفاع، تصادف های ساختگی، صحنه های رزمی و آتش سوزی دارند. آنها باید از نظر فیزیکی شباهت نسبی به بازیگر اصلی داشته باشند و با تکنیک های ایمنی و اصول حرفه ای کاملاً آشنا باشند. کار بدل‌کارها نقش مهمی در تولید صحنه های هیجان انگیز و باورپذیر در فیلم ها دارد.
تراولینگ
تراولینگ (Traveling) به حرکت افقی دوربین روی ریل یا وسیله ای متحرک گفته می شود. این تکنیک برای ایجاد حرکت روان دوربین و تعقیب سوژه استفاده می شود. تراولینگ به موازات سوژه، به سمت آن یا در خلاف جهت آن انجام میشود. این تکنیک برای ایجاد حس پویایی، نمایش فضا و عمق صحنه، یا همراهی با حرکت شخصیت ها استفاده می شود. تراولینگ نیاز به تجهیزات خاص مانند ریل، چرخ های مخصوص و گاهی جرثقیل های فیلمبرداری دارد.
پن یا Pan
پن شبیه چرخش سر انسان به چپ یا راست است. پن برای نمایش فضای گسترده، تعقیب حرکت شخصیت ها یا نشان دادن ارتباط بین عناصر مختلف در صحنه استفاده می شود. سرعت و نرمی حرکت پن تأثیرات دراماتیک متفاوتی ایجاد میکند؛ پن سریع حس هیجان و اضطراب ایجاد میکند، در حالی که پن آرام برای نمایش آرامش و تأمل استفاده میشود.
تیلت یا Tilt
حرکت تیلت برای نمایش ارتفاع یا عمق، معرفی شخصیت ها یا نشان دادن روابط فضایی در صحنه کاربرد دارد. تیلت از پایین به بالا (تیلت آپ) یا از بالا به پایین (تیلت داون) انجام میشود. این تکنیک برای ایجاد تأثیرات دراماتیک مختلف مانند نمایش قدرت یا ضعف شخصیت ها، یا کشف تدریجی عناصر صحنه کاربرد دارد.
دالی این یا Dolly In
دالی این (Dolly In) به حرکت مستقیم دوربین به سمت سوژه گفته می شود. دالی این با استفاده از چرخ های مخصوص یا ریل صورت میگیرد و باعث میشود دوربین به سوژه نزدیک شود. دالی این برای ایجاد حس نزدیکی عاطفی، تأکید بر اهمیت لحظه، یا افزایش تنش دراماتیک استفاده می شود.
این تکنیک با زوم متفاوت است، زیرا در دالی این کل دوربین حرکت می کند و این باعث می شود پرسپکتیو و عمق میدان تصویر تغییر کند. دالی این یکی از تکنیک های قدرتمند برای ایجاد تأثیر عاطفی و جلب توجه بیننده به جزئیات خاص صحنه است.
دالی اوت یا Dolly Out
دالی اوت (Dolly Out) به حرکت دوربین به عقب و دور شدن از سوژه گفته می شود. این حرکت با استفاده از چرخ های مخصوص یا ریل انجام می شود و تأثیرات دراماتیک متفاوتی ایجاد میکند. دالی اوت برای نشان دادن جدایی، تنهایی، پایان یک صحنه عاطفی یا آشکار کردن تدریجی محیط اطراف سوژه استفاده می شود. این تکنیک همچنین برای نمایش کوچکی شخصیت در برابر محیط اطراف یا ایجاد حس دور شدن عاطفی به کار میرود. دالی اوت با تغییر فیزیکی موقعیت دوربین، عمق میدان و پرسپکتیو متفاوتی نسبت به زوم اوت ایجاد می کند.
دالی زوم یا Dolly Zoom
دالی زوم (Dolly Zoom) که با نام های “افکت ورتیگو” یا “زوم معکوس” نیز شناخته می شود، تکنیکی است که در آن دوربین به سمت سوژه حرکت می کند (دالی) در حالی که همزمان لنز از سوژه دور می شود (زوم اوت) یا برعکس.
این تکنیک که اولین بار توسط آلفرد هیچکاک در فیلم “سرگیجه” استفاده شد، باعث ایجاد اثری می شود که در آن سوژه ثابت می ماند اما پس زمینه به طور چشمگیری تغییر می کند. دالی زوم برای نمایش حالات روانی مانند ترس، اضطراب، شوک یا سرگیجه استفاده می شود و یکی از تأثیرگذارترین تکنیک های بصری در سینما است.
زوم این یا Zoom In
زوم این (Zoom In) به نزدیک شدن تدریجی به سوژه با تغییر فاصله کانونی لنز گفته می شود، بدون اینکه دوربین حرکت فیزیکی داشته باشد. این تکنیک برای تأکید بر جزئیات خاص، ایجاد تمرکز بر یک عنصر مشخص در صحنه یا نشان دادن اهمیت لحظه ای خاص استفاده می شود. زوم این سریع یا آهسته انجام میشود و هر کدام تأثیر دراماتیک متفاوتی دارد. برخلاف دالی این، زوم این پرسپکتیو صحنه را تغییر نمی دهد و باعث فشردگی تصویر میشود.
زوم اوت یا Zoom Out
زوم اوت (Zoom Out) به دور شدن تدریجی از سوژه با تغییر فاصله کانونی لنز اشاره دارد. این تکنیک برای نمایش محیط گسترده تر و ایجاد حس فاصله استفاده می شود. زوم اوت برای نشان دادن ارتباط بین سوژه و محیط اطراف، ایجاد حس تنهایی یا کوچکی، یا پایان دادن به یک صحنه به کار میرود. مانند زوم این، این تکنیک نیز با سرعت های مختلف انجام میشود و تأثیرات متفاوتی ایجاد میکند.
تدوین یا Edit
تدوین (Edit) فرآیند انتخاب، ترتیب دهی و پیوند دادن نماها و صحنه های فیلم برای ایجاد روایت نهایی است. تدوین یکی از مهم ترین مراحل پس تولید است که در آن تدوینگر با استفاده از نرم افزارهای تخصصی، برداشت های مختلف را کنار هم قرار می دهد، صدا و تصویر را همگام سازی می کند و ریتم فیلم را شکل می دهد. تدوین خطی، موازی یا تجربی باشد و نقش مهمی در انتقال معنا، ایجاد تعلیق و حفظ پیوستگی روایی دارد.
تهیه کننده
تهیه کننده فردی است که مسئولیت مدیریت کلی پروژه فیلمسازی را بر عهده دارد. تهیه کننده در تمام مراحل ساخت فیلم از پیش تولید تا پس تولید نقش دارد و وظایفی مانند تأمین بودجه، استخدام عوامل اصلی، برنامه ریزی تولید، نظارت بر هزینه ها و هماهنگی بین بخش های مختلف را انجام می دهد. تهیه کننده همچنین در انتخاب فیلمنامه، کارگردان و بازیگران اصلی نقش مهمی دارد و مسئول نهایی موفقیت تجاری و هنری فیلم است.
جلوه های ویژه
جلوه های ویژه (Special Effects) به تکنیک های مختلفی گفته می شود که برای خلق تصاویر و صحنه هایی استفاده می شود که در دنیای واقعی امکان‌پذیر نیستند یا خطرناک و پرهزینه هستند. جلوه های ویژه به دو دسته عملی (در صحنه) و دیجیتال (CGI) تقسیم میشوند.
جلوه های عملی شامل ماکت سازی، گریم ویژه، انفجارها و افکت های فیزیکی است، در حالی که جلوه های دیجیتال با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری ایجاد می شوند. امروزه اکثر فیلم ها از ترکیبی از هر دو نوع جلوه استفاده می کنند.
تروکاژ
تروکاژ (Trucage) به مجموعه تکنیک های قدیمی جلوه های ویژه در سینما گفته می شود که قبل از ظهور جلوه های دیجیتال استفاده می شد. این تکنیک ها شامل نوردهی دوگانه، استفاده از ماکت ها، آینه ها و تکنیک های نوری برای ایجاد توهمات بصری است.
تروکاژ در سینمای کلاسیک برای تولید صحنه های غیرواقعی، تبدیل شخصیت ها و ایجاد افکت های ویژه استفاده می شد. اگرچه امروزه بیشتر از جلوه های دیجیتال استفاده می شود، اما برخی از تکنیک های تروکاژ همچنان در سینمای مدرن کاربرد دارند.
سناریو
سناریو یا فیلمنامه، متن مکتوبی است که تمام جزئیات داستان، دیالوگ ها، توصیف صحنه ها، حرکات شخصیت ها و اتفاقات فیلم را شرح می دهد. سناریو به عنوان نقشه راه اصلی تولید فیلم عمل می کند و شامل اطلاعات فنی مانند زمان، مکان، نور و حرکات دوربین نیز می شود.
نگارش سناریو فرآیندی پیچیده است که نیاز به دانش، ساختار داستانی، شخصیت پردازی و زبان سینمایی دارد. یک سناریوی خوب باید بتواند تصویر روشنی از فیلم نهایی را در ذهن خواننده ایجاد کند و تمام عناصر لازم برای تولید فیلم را به درستی توصیف نماید.
صداگذاری
صداگذاری (Sound Design) فرآیند طراحی، ضبط و یرایش و ترکیب تمام عناصر صوتی فیلم است که شامل دیالوگ ها، موسیقی متن، افکت های صوتی و صداهای محیطی می شود. صداگذار با استفاده از تکنیک های مختلف، لایه های صوتی را ایجاد و ترکیب می کند تا فضای صوتی مناسب برای هر صحنه را درست کند. صداگذاری نقش مهمی در ایجاد حس و حال، تقویت روایت و افزایش تأثیر عاطفی صحنه ها دارد. این فرآیند در مرحله پس تولید انجام می شود و نیاز به خلاقیت هنری است.
صدابردار
صدابردار (Sound Recordist) متخصصی است که مسئولیت ضبط صدا در محل فیلمبرداری را بر عهده دارد. فیلمبردار باید با استفاده از تجهیزات تخصصی مانند میکروفون، میکسرها و ضبط کننده های صوتی، صدای با کیفیت و شفاف از صحنه ها ضبط کند.
صدابردار باید با چالش های مختلف مانند نویز محیطی، اکوستیک محل و شرایط آب و هوایی مقابله کند. همچنین باید با کارگردان و سایر عوامل فیلم هماهنگ باشد تا بهترین کیفیت صدا را برای استفاده در مرحله پس تولید تأمین کند.
فلاش بک یا FlashBack
فلاش بک تکنیکی روایی است که در آن داستان به گذشته باز می گردد و رویدادی از زمان قبل را نشان می دهد. این تکنیک برای ارائه اطلاعات مهم درباره پیشینه شخصیت ها، توضیح علت رویدادهای حال یا نمایش خاطرات استفاده می شود. فلاش‌بک می تواند کوتاه یا طولانی باشد و با تغییرات بصری مانند تغییر رنگ، نور یا سبک فیلمبرداری همراه است تا تغییر زمانی را برای مخاطب مشخص کند.
فلاش فوروارد یا FlashForward
فلاش فوروارد تکنیکی روایی است که در آن داستان به آینده می پرد و رویدادی را که هنوز اتفاق نیفتاده نشان می دهد. این تکنیک برای ایجاد تعلیق، پیش بینی رویدادهای آینده یا نشان دادن پیامدهای احتمالی تصمیمات شخصیت ها استفاده می شود. فلاش فوروارد به صورت رؤیا، پیش بینی یا نمایش مستقیم آینده باشد و معمولاً با تغییرات بصری خاصی همراه است تا از زمان حال متمایز شود.
دیزالو یا Dissolve
دیزالو نوعی انتقال تصویری است که در آن یک نما به تدریج محو می شود در حالی که نمای بعدی به تدریج ظاهر می شود. این تکنیک برای نشان دادن گذر زمان، تغییر مکان یا ارتباط مفهومی بین دو صحنه استفاده می شود. دیزالو می تواند سریع یا آهسته باشد و تأثیرات دراماتیک متفاوتی ایجاد کند. این تکنیک در تدوین برای ایجاد انتقال های نرم و زیبایی شناختی بین صحنه ها استفاده می شود.
فیداین یا Fade In
فیداین به تکنیک تدریجی ظاهر شدن تصویر از سیاهی یا سفیدی کامل گفته می شود. این تکنیک برای شروع سکانس ها، معرفی صحنه های جدید یا نشان دادن آغاز یک دوره زمانی جدید استفاده می شود. فیداین می تواند سریع یا آهسته باشد و اغلب با موسیقی یا افکت های صوتی همراه می شود تا تأثیر دراماتیک بیشتری ایجاد کند.
فیداوت یا Fade Out
فیداوت به تکنیک تدریجی محو شدن تصویر به سیاهی یا سفیدی کامل گفته می شود. این تکنیک برای پایان سکانس ها، نشان دادن پایان یک دوره زمانی یا ایجاد مکث دراماتیک استفاده می شود. فیداوت نمادی از پایان، مرگ یا فراموشی است و اغلب با کاهش تدریجی صدا همراه است.
لوکیشن یا Location
لوکیشن به مکان فیلمبرداری خارج از استودیو گفته می شود. انتخاب لوکیشن مناسب یکی از مهم ترین مراحل پیش تولید است و باید با توجه به نیازهای داستانی، بصری و لجستیکی انجام شود. لوکیشن طبیعی یا ساخته شده باشد و باید امکانات لازم برای فیلمبرداری مانند برق، نور، صدا و فضای کافی برای تجهیزات و عوامل را داشته باشد. مدیر لوکیشن مسئول یافتن، ارزیابی و آماده سازی مکان های فیلمبرداری است.
نورپردازی
نورپردازی (Lighting) هنر و تکنیک استفاده از منابع نوری برای ایجاد فضای بصری مناسب در فیلم است. مدیر نورپردازی با استفاده از انواع مختلف نورها (نرم، سخت، مستقیم، غیرمستقیم)، فیلترها و تجهیزات کنترل نور، فضای بصری مورد نظر کارگردان را درست می کند. نورپردازی نقش مهمی در تعیین حس و حال صحنه، ایجاد عمق و بافت تصویر و کمک به روایت داستان دارد. نورپردازی خوب حالات مختلف عاطفی مانند ترس، شادی، رمزآلودگی یا صمیمیت را القا میکند.
بوم
بوم (Boom) میله ای بلند و سبک است که میکروفون در انتهای آن نصب می شود و برای ضبط صدا در صحنه های فیلمبرداری استفاده می شود. اپراتور بوم باید میکروفون را در بهترین موقعیت برای ضبط صدای بازیگران نگه دارد، در حالی که مراقب است میکروفون یا سایه آن در کادر دیده نشود. این کار نیاز به مهارت فیزیکی، دقت و هماهنگی با حرکات بازیگران و دوربین دارد. بوم امکان ضبط صدای با کیفیت را در موقعیت هایی فراهم میکند که استفاده از میکروفون های یقه ای یا ثابت مناسب نیست.
تیتراژ
تیتراژ (Credits) به نمایش اسامی عوامل تولید فیلم در ابتدا (تیتراژ آغازین) یا انتهای فیلم (تیتراژ پایانی) گفته می شود. تیتراژ آغازین شامل اسامی عوامل اصلی مانند کارگردان، تهیه‌کننده، بازیگران اصلی و فیلمنامه نویس است، در حالی که تیتراژ پایانی فهرست کاملی از تمام افرادی است که در تولید فیلم نقش داشته اند. طراحی تیتراژ ساده یا خلاقانه باشد و اغلب با موسیقی متن فیلم همراه می شود. تیتراژ خوب به عنوان بخشی از تجربه هنری فیلم عمل میکند.
اتالوناژ
اتالوناژ (Color Grading) به اصلاح و تنظیم رنگ ها در مرحله پس تولید فیلم گفته می شود. متخصص اتالوناژ با استفاده از نرم افزارهای تخصصی، رنگ ها، کنتراست، اشباع و تون های تصویر را تنظیم می کند تا به زیبایی شناسی مورد نظر کارگردان برسد.اتالوناژ برای ایجاد حس و حال خاص، یکدست کردن نماهای مختلف، یا اصلاح مشکلات رنگی ناشی از فیلمبرداری استفاده میشود. اتالوناژ نقش مهمی در شکل گیری هویت بصری نهایی فیلم دارد.
پرده سینما
پرده سینما (Cinema Screen) سطح بزرگ و سفیدرنگی است که تصاویر فیلم روی آن نمایش داده می شود. پرده های سینما از مواد مخصوصی ساخته می شوند که قابلیت انعکاس نور را به بهترین شکل دارند و تصاویر را با وضوح و کنتراست بالا نمایش میدهند. اندازه و نسبت ابعاد پرده بسته به سالن سینما و فرمت فیلم متفاوت است. پرده های مدرن فیلم های سه بعدی را نیز نمایش میدهند و با تکنولوژی های پیشرفته پروجکشن سازگار هستند.
شرکت پخش
شرکت پخش (Distribution Company) سازمانی است که مسئولیت توزیع و نمایش فیلم در سینماها، پلتفرم‌های آنلاین و سایر رسانه‌ها را بر عهده دارد. این شرکت‌ها با سینماها قرارداد می‌بندند، برنامه اکران را تنظیم می‌کنند، تبلیغات و بازاریابی فیلم را انجام میدهند و درآمدها را مدیریت می‌کنند. شرکت‌های پخش نقش مهمی در موفقیت تجاری فیلم‌ها دارند و می‌توانند در سطح محلی، ملی یا بین‌المللی فعالیت کنند. آنها همچنین می‌توانند در تأمین بخشی از بودجه فیلم‌ها مشارکت کنند.
مقاله معرفی اصطلاحات سینمایی حاصل تلاش تیم تحریریه دپارتمان فن آموزان بود که شامل دو بخش آموزش هنر های تجسمی و هنرهای نمایشی نظیر دوره های آموزش بازیگری کودک و نوجوان، آموزش کارگردانی و … میباشد.
نوشته معرفی اصطلاحات سینمایی اولین بار در آموزشگاه فنی و حرفه ای فن آموزان. پدیدار شد.
دیدگاه خود را بنویسید