فرش گبه یکی از اصیل‌ترین هنرهای عشایر ایرانی است. اگر با این هنر ارزشمند آشنایی ندارید با آچاره همراه باشید. در این مقاله توضیح خواهیم داد که فرش گبه چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
همچنین با نکات قالیشویی و شستشوی فرش گبه آشنا خواهید شد و مزایا و معایب فرش گبه را شرح خواهیم داد.
- پرزهای بلند گبه گرد و غبار، مو یا زباله‌های ریز را به شدت به خود جذب می‌کند. بنابراین با جاروهای مخصوص به طور منظم گبه‌ها را جارو بکشید.
- بهتر است هر وقت گبه شما لک شد خیلی سریع و به محض لک شدن آن را تمیز کنید تا لکه‌ها در بافت آن نفوذ نکنند.
- حتماً از راهکارهای ضدبید برای محافظت از گبه دستباف خود استفاده کنید.
فرش گبه چیست؟
گبه یک نوع قالیچه کوچک خرسک است که توسط عشایر لر، قشقایی و فارس‌های ایران بافته می‌شود. جنس و نوع بافت این نوع قالیچه‌ها با تمام قالیچه‌های ماشینی و حتی دستباف دیگری که تا به حال دیده‌اید، فرق دارد. در فرش گبه نوعی دوام خاصی وجود دارد که به اصطلاح به آن حالت خرسک می‌دهد.
گبه‌ها طرح از پیش تعیین شده و مشخصی ندارند. در واقع هر گبه داستان خاصی را روایت می‌کند و هر کدام از این فرش‌ها طرح متفاوتی از طبیعت و زندگی عشایری را به نمایش می‌گذارد.
گبه‌ها در دو نوع پرز بلند یا پرز کوتاه در رنگ‌های طبیعی و ابعاد کوچک یا متوسط به صورت کاملاً دستباف و طبیعی بافته می‌شوند.
فرش گبه چه ویژگی‌هایی دارد؟
گبه‌ها را به واسطه ویژگی‌های منحصربه‌فرد و خاصی که دارند، شناخته می‌شوند. ویژگی‌هایی که باعث شده تا گبه‌ها نه تنها در این اقلیم بلکه در تمام جهان معروف باشند و هنر اصیل ایرانی را به نمایش بگذارند. مهم‌ترین ویژگی‌های فرش گبه عبارت‌اند از:
- گبه‌ها معمولاً اندازه کوچک یا نهایتاً متوسطی بین ۲ تا حدودا ۶ متر دارند و اکثرا به عنوان زیرانداز، قالیچه یا حتی رومیزی از آن‌ها استفاده می‌شود.
- برای بافتن فرش‌های گبه از پشم و الیاف طبیعی حیواناتی مثل بز استفاده می‌شود و حتی رنگ‌های به کار رفته در گبه‌ها رنگ‌های طبیعی هستند که توسط عشایر ساخته می‌شوند.
- گبه‌های اصلی دستباف هستند و طرح‌های متنوعی دارند؛ اما نمونه‌های جدید این نوع فرش‌هاً ماشینی هستند و معمولاً طرح‌های هندسی و شبیه به هم دارند.
- جنس گبه‌ها کمی ضخیم است و پرزهای بلند و نرمی دارند. معمولاً بافت گبه‌ها نسبت به فرش‌های دیگر درشت‌تر است.
- وزن گبه‌ها به دلیل الیافی که در آن‌ها استفاده شده کمی سنگین است و به طور میانگین معمولاً هر متر مربع از گبه تقریباً ۳ کیلوگرم وزن دارد.
- نقش‌ونگار گبه‌ها بسیار ساده است و نسبت به فرش‌های دیگر به نوعی طراحی خلوتی دارند که معمولاً از تصاویر الهام گرفته از زندگی عشایری و طرح ذهنی بافنده‌شان، بافته می‌شوند.
مزایا و معایب گبه چیست؟
گبه به عنوان یکی از ارزشمندترین و اصیل‌ترین فرش‌های ایرانی، انتخاب بسیاری از افراد است. این فرش با وجود ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد خود؛ اما مزایا و معایبی نیز دارد که آشنایی با آن‌ها به شما در انتخاب بهتر و آگاهانه‌تر گبه‌ها کمک می‌کند. در ادامه مزایا و معایب این فرش را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.
مزایای فرش گبه چیست؟
در این بخش ابتدا مزایای فرش گبه را بررسی می‌کنیم. با شناخت این مزایا و ویژگی‌ها، ارزش فرش گبه را بیشتر درک خواهیم کرد.
عایق حرارتی
گبه‌ها از الیاف ضخیمی بافته شده‌اند و همچنین پرز روی آن‌ها ا حدود یک سانتی‌متر ارتفاع دارد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که گبه نسبت به فرش‌های دیگر ضخیم‌تر باشد و به نوعی یک عایق حرارتی به حساب بیاید.
استفاده از گبه‌ها برای خانه‌هایی از کفپوش‌های سنگ یا سرامیک استفاده کرده‌اند و در زمستان فضای سردی دارند، یک انتخاب بسیار مناسب به شمار می‌رود.
دوام و ماندگاری بالا
جنس ضخیم و خرسک گبه‌ها و همچنین استفاده از الیاف طبیعی و بافت محکم آن‌ها باعث شده تا این فرش‌ها بسیار بادوام باشند و تا سال‌های سال هیچ آسیبی به طرح، نقشه یا بافت آن‌ها وارد نشود.
اصالت و زیبایی منحصربه‌فرد
طرح‌های گبه‌ها بسیار متنوع، ساده، شیک و زیبا است. گبه‌ها با زیبایی و اصالتی که دارند، کاملا مطابق سلیقه افرادی هستند که به هنر یا لوازم خلوت و ساده علاقه دارند.
ارزش اقتصادی بالا
گبه‌ها فقط یک فرش ساده نیستند؛ بلکه شما می‌توانید به چشم یک سرمایه‌گذاری نیز به آن‌ها نگاه کنید. گبه‌های دستباف در گذر زمان نه‌تنها ارزششان کم نمی‌شود؛ بلکه در بسیاری موارد ارزشمندتر هم می‌شوند.
حتی شما می‌توانید به آن‌ها به چشم یک کسب‌وکار نگاه کنید و با خرید گبه‌ها و صادر کردن آن‌ها یک بیزینس موفق برای خود بسازید.
تطابق با دکوراسیون‌های مختلف
گبه‌ها تقریباً با تمام دکوراسیون‌ها هماهنگی دارند. اکثر دکوراسیون‌های داخلی از از سبک‌های مدرن و مینیمال امروزی گرفته تا دکوراسیون‌های کلاسیک و سنتی همگی پذیرای گبه هستند.
چراکه طرح ساده گبه‌ها، آن‌ها را برای دکوراسیون‌های مدرن و رنگ‌های طبیعی و دستباف بودنشان، آن‌ها را برای دکوراسیون‌های سنتی و کلاسیک مناسب کرده است.
معایب فرش گبه چیست؟
حالا که با مزایای فرش گبه تا حدود زیادی آشنا شده‌اید، بهتر است درباره معایب آن نیز اطلاعاتی داشته باشید. اطلاع داشتن از این موارد به شما کمک می‌کند راحت‌تر و آگاهانه‌تر انتخاب کنید.
قیمت بالا
همانطور که گفتیم گبه‌ها یک نوع اثر هنری هستند و مثل هر فرش دستباف دیگری ارزش و قیمت بالایی دارند. البته گبه‌ها به دلیل اینکه فرایند تولیدشان زمان بیشتری نیاز دارد و همچنین به دلیل استفاده از الیاف و رنگ‌های طبیعی در بافت‌شان، ممکن است نسبت به سایر فرش‌های دستباف گران قیمت‌تر هم باشند.
لکه‌پذیری بالا
پرزهای بلند گبه‌ها باعث شده تا این فرش نسبت به لکه حساس‌تر باشد و خیلی بیشتر گرد و غبار و انواع زباله‌های کوچک را به خود جذب کند.
وزن بالا
وزن بالا برای یک فرش جزو معایب آن محسوب می‌شود. گبه‌ها وزن زیادی دارند و این موضوع باعث می‌شود جابه‌جا کردن و شستن آن‌ها نسبت به سایر فرش‌ها دشوارتر باشد.
کمیاب بودن و محدودیت در طرح
گبه‌های دستباف و اصیل کمی کمیاب هستند و همچنین این گبه‌ها معمولاً ساده هستند و طرح‌های محدودی دارند. این موضوع برای افرادی که نیاز به چندین عدد گبه برای قسمت‌های مختلف خانه‌شان دارند، ممکن است کمی چالش برانگیز باشد.
تفاوت گبه با فرش چیست؟
فرش‌های دستباف و گبه‌ها هر دو جزو آثار ارزشمند ایرانی هستند؛ اما میان این دو تفاوت‌های مهمی وجود دارد. دانستن این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند با توجه به نیازی که دارید و همچنین بودجه‌تان بهترین و کاربردی‌ترین انتخاب را داشته باشید.
تفاوت در طرح و نقشه
فرش‌های دستباف یا ماشینی طبق نقشه‌های مشخصی بافته می‌شوند طرح‌های متنوع و زیادی دارند؛ اما گبه‌ها معمولاً به دلیل طرح‌های خاص، اکثرا ساده‌تر هستند و معمولاً تصویری از یک زندگی روستایی با الهام از طبیعت را نشان می‌دهند.
تفاوت در جنس
فرش‌های دستباف از الیاف طبیعی و گاهاً ترکیب الیاف طبیعی و مصنوعی بافته می‌شوند و به همین علت بافت نرمی دارند و بسیار ظریف و حساس هستند؛ اما گبه‌ها کاملاً از الیاف طبیعی بافته می‌شوند و نسبت به فرش‌ها ضخیم‌تر هستند.
همچنین تفاوت دیگری که در بافت گبه و فرش وجود دارد، در تعداد گره‌ها و تراکم آن‌ها است. فرش‌های دستباف بسیار متراکم هستند و گره‌های آن‌ها بسیار به یکدیگر نزدیک است؛ اما گبه‌ها تعداد گره‌های کمتری دارند و بافت آن‌ها درشت‌تر است.
کاربردهای متفاوت
فرش‌های دستبافت در ابعاد مختلفی بافته می‌شوند و شما می‌توانید تمام خانه یا قسمت‌های مشخصی از آن را با ابعاد مختلف فرش‌های دستباف بپوشانید.
در حالی که گبه‌ها اندازه کوچکی دارند و معمولاً به عنوان زیرانداز، پادری، قالیچه یا حتی رومیزی از آن‌ها استفاده می‌شود. در واقع گبه‌ها گزینه مناسبی برای پوشاندن و فرش کردن تمام فضایی که در اختیار دارید، نیستند.
قیمت‌های متفاوت
فرش‌های دستباف و گبه‌ها هر دو جزو لوازم نفیس، ارزشمند و گران قیمت هستند. قیمت فرش‌ها بسته به ابعاد، کیفیت و مواد اولیه‌ای که برای بافتن آن‌ها استفاده شده، متفاوت است. اما معمولاً گبه‌ها نسبت به فرش‌های دستباف کمی گران‌تر هستند.
تفاوت گبه و گلیم چیست؟
بسیاری افراد گبه و گلیم را یکی می‌دانند. گرچه گبه و گلیم هر دو جزو محصولات عشایری و روستایی هستند؛ اما هر کدام از آن‌ها محصول متفاوت است که ویژگی‌ها و کاربردهای خاصی دارد. در ادامه مهم‌ترین تفاوت‌های گبه و گلیم را با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد.
| گبه | گلیم | |
| ضخامت | ضخیم‌تر و کمی نرم‌تر | نازک و سفت‌تر |
| قیمت | گران‌تر | کمی ارزان‌تر |
| نوع بافت | پرزدار با پرزهای بلند و سه بعدی | بدون پرز و دو بعدی |
| طرح و نقشه | بدون نقشه مشخص و دارای طرح‌های طبیعی و انتزاعی | ذهنی، از روی نقشه و با طرح‌های منظم‌تر |
| ابعاد | کوچکتر | کمی بزرگتر |
| کاربرد | تزئینی، زیرانداز، رومیزی و… | رومیزی، فرش، پشتی و…. |
نحوه و نکات شستشوی گبه
شستن این محصول با توجه به اینکه یک قالیچه بسیار نفیس و ارزشمند است، قطعاً نکات و جزئیات خاصی دارد و با شستن فرش‌های دیگر متفاوت است. اگر نمی‌خواهید به گبه شما حین شستشو آسیبی وارد شود نکات زیر را هنگام شستن آن باید رعایت کنید.
- بهترین روش شستشوی گبه شستشوی دستی است. برای اینکه آسیبی به بافت گبه وارد نشود از یک فرچه یا پارچه نرم برای تمیز کردن لکه‌های آن استفاده کنید و با ملایمت فرچه یا پارچه را روی لکه‌ها بکشید.
- هرگز از ابزارهای سخت و خشن برای شستن گبه‌ها استفاده نکنید و همچنین نباید فرچه پارچه یا هر ابزار دیگری را محکم و پی در پی روی گبه بکشید.
- بهتر است از شوینده‌های ملایم برای شستشوی گبه استفاده کنید و همچنین حجم کمی از شوینده را در هر بار شستشو استفاده کنید تا آبکشی آن آسان‌تر شود.
- حتماً باید گبه را بعد شستن خشک کنید. این فرش به دلیل الیاف و پرزهای بلندی که دارد و وزن زیاد آن، ممکن است کمی خشک شدنش زمان ببرد. بنابراین حتماً مطمئن شوید که گبه شما به طور کامل خشک شده است.
- از آب ولرم یا خنک برای شستن گبه‌ها استفاده کنید. آب داغ به بافت و الیاف طبیعی گبه آسیب می‌رساند.
- هنگام پهن کردن گبه مراقب باشید لبه آن خم یا تا نشود و به صورت کاملاً صاف در یک مکان مناسب و به دور از نور مستقیم خورشید آن را برای خشک شدن قرار دهید.
جمع‌بندی
در این مقاله شرح دادیم که فرش گبه چیست و با مزایا و معایب آن آشنا شدید. گبه به عنوان یک قالیچه یا زیرانداز محبوب و هنر اصیل ایرانی شناخته می‌شود که با سایر زیراندازها و قالیچه‌های دیگر تفاوت‌های مهمی دارد.
در بازار امروز انواع مختلفی از گبه‌های ماشینی با الیاف مصنوعی نیز وجود دارند؛ اما گبه اصیل گبه دستباف با الیاف طبیعی است.
سوالات متداول
چگونه یک گبه اصل را تشخیص دهیم؟
گبه‌های دستباف از رنگ، طرح، پرز‌ها و طرحی که در پشت گبه‌ها وجود دارد، قابل تشخیص هستند.
گبه‌ها چه کاربردی دارند؟
می‌توانید از گبه‌ها به عنوان زیرانداز، قالیچه، پادری یا حتی رومیزی استفاده کنید.
چه مواردی بر قیمت گبه تاثیرگذار هستند؟
دستباف بودن، ابعاد، رنگ، نوع پشم، قدمت، تراکم بافت و طرح گبه در قیمت نهایی آن تاثیر دارند.
نوشته فرش گبه چیست | مزایا، معایب و نکات شستشو و نگهداری اولین بار در مجله وبسایت آچاره. پدیدار شد.
دیدگاه خود را بنویسید